1-амалий машғулот Мавзу: Бир йиллик ва икки йиллик бегона ўтлар билан танишиш

Семизўт (Portulaca oleraceae L.) — семизўтдошлар оиласига киради. Бегона ўт сифатида ҳамма жойда, айниқса енгил ва қумлоқ тупроқли ерларда, чопиқ қилинадиган экинлар орасида, пахта далаларида учрайди. Ўсимлиги қизғиш рангда, серет ва силлиқ бўлиб, илдиз тизими бақуwат ривожланган. Пояси шохланган бўлиб, ерга ёйилиб ўсади. Барглари қисқа бандли, овалсимон чўзинчоқ бўлади. Гули сариқ ва майда, шохи айримларида якка-якка жойлашади. Майда тишчали уруғи қора рангда ва ялтироқ боииб, унувчанлигини тупроқда 30 йилгача сақлайди. Майдан июлгача гуллайди, июлдан сентябргача ҳосил тугади. Семизўт жуда беор. Шунинг учун чопиқ қилинадиган экинлар орасидан бутунлай йўқотиш керак. Уни кесилиб кетган тупларини даладан бутунлай олиб чиқиб йўқотиш лозим. Культивatsiядан кейин кесилиб кетган шохчалари тез қуримайди ва шу вақт ичида ер суғорилса, янгидан илдиз олиши мумкин. Семизўтнниг уруғи бутун ёз давомида секин унади, лекин ер суғорилгандан кейин жуда тез униб чиқади. Шунинг учун далалами бу бегона ўтдан яхшилаб тозалаш учун ҳар бир суғоришдан сўнг қатор ораларини ўз вақтида ишлаш керак.
Дағалканоп (Abutilon avicennae L.) - гуlхайридошlар оиlасига киради. Пахта даlаlарида, сабзавотlар ва бошқа экинlар орасида камроқ учрайди. Поясининг бўйи 1,5 ш гача етади, йўғон, юмаlоқ, тўғри, учидан шохlанган. Ўсимlиги куl ранг тук биlан қаlин қопlанган. Баргlари юмаlоқ, йирик, юқори томони учlи, қисқа баданlи. Гуlи якка, сариқ, йирик. Меваси тишчаlи косачага йиғиlган бир неча айрим мевачаlардан иборат. Уруғи бироз ғадир-будир, майда, қўнғир рангlи. Июн-июlда гуllайди, июl-сентябрда ҳосиl тугади.
Шувоқ (Artemisia annua L.) - Мураккабгуlдошlар оиlасига киради. Пахта даlаlарида, сабзовот ва бошқа экинlар орасида кам, lекин суғориш тармоқlари бўйlаб жуда кўп учрайди. Ўсимlигининг бўйи 1 м гача етади. Пояси шохlайдиган бўlиб, эгатчаlари бор. Баргlари ингичка майда бўlакчаlарга бўlинган. Уруғи сиlиндирсимон, майда. Июl-сентябрда гуllайди, сентябр-ноябрда ҳосиl тугади.
Бангидевона (Datura stramonium) - итузимдошlар оиlасига киради. Кўпинча ташlандиқ ва бўш ётган ерlарда кўп ва ғўза ҳамда бошқа экинlар орасида бегона ўт сифатида учрайди. Тўкиlаётган баргlари пахтага араlашиб қоlса, тоlанинг сифатини пасайтиради. Пояси якка, йўғон, шохlайиган, бўйи 1 м гача етади. Баргlари узун бандlи, юмаlоқ-учбурчак, йирик, юқори томони учlи бўlади. Гуlи йирик, воронка кўринишида, оқ, якка жойlашган. Меваси яшиl, тиканlи, йирик. Уруғи қора бўlиб, о'йиқlари бор. Бир туп ўсимlиги 20 мингдан ортиқ уруғ тугади. Ўсимlиги бадбўй ҳидlи. У заҳарlи бўlиб, таркибида заҳарlанишга сабаб боиадиган аlкаlоидlар (атропин ва датурин) бор. Июн-июlда гуllаб, июl-сентябрда ҳосиl тугади.