1-Амалий машғулот Mavzu: Avtotraktor dvigatellarining krivoship shatun mexanizmi, tuzilishi va ishlashini o’rganish

3-rasm. GAZ-31 avtomobili dvigatelda taqsimlash shesternyalarining joylashishi:
1-tirsakli val shesternyasi; 2-taqsimlash vali shesternyasi


2. Gaz taqsimlash vali. Uglerodli St-45, St-40 yoki ligerlangan po’lat 15X, 12XN3A, 15NM kabilardan tayyorlanadi, Silindrlar qator joylashgan dvigatellarda klapanlar soni bilan kulachoklar soni bir xil bo’ladi. Kulachoklarni val aylanasi bo’yicha joylashishi gaz taqsimlanish fazasini bajarilishini (6-rasm) va silindrlarning ishlash tartibiga mos holda yonish jarayonining takrorlanishini ta’minlaydi.

4-rasm. Gaz taqsimlash vali va uning shesternyasi:
1-gaz taqsimlash mexanizmi detallariga moyni uzlikli borishini ta’minlovchi tuynik, 2-tayanch bo’yinlar, 3-kulachoklar, 4-gaz taqsimlash vali shesternyasi, 5-tayanch flanes, 6-silindrlar kallagi detallariga moy o’tishini ta’minlovi kanal, 7-qulf shayba, 8-bolt, 9-gayka, 10-cheklovchi shayba, 11-oraliq shesternya,12-shtift





5-rasm. Kulachokli gaz taqsimlash valining ishlashi:
h₀-issiqlik tirqishi, -kulachokning turtgichga ta’sir qilish burchagi, h_max-klapanni maksimal ochilish holati, a va b-mos holda gaz taqsimlanish fazasini boshlanishi va tugashi.





6-rasm. Gaz taqsimlanish fazasining diagrammasi:
a-A-01M va A-41 dvigatellari, b-GAZ-53 dvigateli; va -mos holda kiritish va chiqarish klapanlarining ochilish burchagi, va - mos holda kiritish va chiqarish klapanlarining yopilish burchagi. Yu.Ch.N.-yuqori chekka nuqta. P.Ch.N.-pastgi chekka nuqta.

3. Turtgich (1-rasm, 4). U cho’yandan yoki po’latdan tayyorlanadi. Taqsimlash vali po’latdan turtgich esa cho’yandan tayyorlangan bo’lsa yeyilish kam bo’ladi.
Turtgich turlari:
a) qo’ziqorinsimon (7-rasm, a),
b) silindrik (7-rasm, b va v),
v) rolikli (8-rasm).
Turtgich ish vaqtida aylanib turishi uchun uning o’qi kulachok markaziga nisbitan yonga surib (7-rasm a va b) o’rnatiladi yoki tayanadigan qismi sfera shaklida qilinib kulachok esa konussimon (7-rasm, v) bo’ladi. Bu holda tayanadigan qisimlar birtekis yeylanib yuzalari yaxshi moslashadi.
Klapanlarning issiqlik tirqishini avtomatik ravishda tutib turushni ta’minlash uchun gidravlik moslama bilan jihozlangan turtgichlar yuqori aylanish chastotasiga ega bo’lgan dvigatellarda qo’llaniladi. Agar ikkalasi ham po’latdan bo’lsa, u holda turtgichning tayanch yuzasiga ligerlangan (xrom, molibden qo’shilgan ) cho’yan quyiladi.