1. алкенлар а номланиши ва изомерияси

Табиатда учраши (физиологик активлиги) ва олиниш усуллари.
Табиатда айрим замбуруғларда Basidiomycetes кам миқдорда полиацетиленлар учрайди. Уран, Юпитер ва Сатурн атмосферасида ацетилен борлиги аниқланган. Алкинлар кучсиз наркоз таъсирга эга бўлиб тутқаноқлик чақиради.
Саноатда ацетилен кальций карбидга сув таъсир эттириб ёки метанни чала ёндириб олинади.

1. 
   Кальций карбиддидан ацетилен қуйидагича олинади:
   

2. 
   Метандан ацетилен олиш учун метан 800⁰С да кам миқдордаги кислород иштирокида ёндирилади:
   

3. 
   Лаборатория шароитида ацетилен ва унинг гамологларини углеводородларнинг икки галогенли ҳосилаларидан галоид водородни тортиб олиш ва ацетиленни алкиллаш орқали ҳосил қилинади:
   

4. 
   Ацетиленни алкиллаш натрий ацетилениди ёки магнийгалогенацетилен орқали олиб борилади. Биринчи ҳолда ацетиленга суюқ аммиак иштирокида натрий амиди билан таъсир эттирилади. Ҳосил бўлган натрий ацетиленидга галоид алкил билан таъсир эттирилганда ацетиленнинг гомологи ҳосил бўлади:
   

Иккинчи ҳолда эса ацетиленга эфир ёки тетрагидрофуран иштирокида магнийорганик бирикма билан таъсир эттирилади. Ҳосил бўлган бирикма (Иосич комплекси) га галоид алкил билан таъсир эттирилганда ацетиленнинг гомологи ҳосил бўлади. Реакция қуйидаги тенглама бўйича боради:

Ҳар иккала ҳолда ҳам ацетиленнинг бир алмашган гомологи билан бирга икки алмашган гомологи ҳам ҳосил бўлади.

5. 
   Оддий моддалрдан олиниши
   

6. 
   Дигалогенли ҳосилаларни дегалогенлаш
   

7. 
   Алкиллаш реакциялари
   

Физик хоссалари. Ацетилен, метил ва этилацетиленлар оддий шароитда газсимон, диметилацетилендан бошлаб эса суюқ ҳолатда бўлади. Ацетилен ҳаво билан портловчи аралашма ҳосил қилади. Ёнганда ҳарорат 3000⁰С гача етади. Шунинг учун ацетилен металларни қириқиш ва пайвандлашда ишлатилади.
Ацетилен углеводородларининг физик хоссалари учбоғнинг жойлашувига боғлиқ бўлади. Ацетилен углеводородларининг зичлиги ҳамда нур синдириш кўрсаткичлари тегишли олефинларга ва парафинларникига қараганда катта.

№