1-9 Adabiyot 9-sinf

d)rivojlantiruvchi-o’quvcihilarning dunyoqarashi va fikrlash salohiyatini oshirish,badiiy adabiyotga va kitob o’qishga bo’lgan qiziqishlarini oshirish;
Darsning turi:noan’anaviy;
Darsning uslubi:bahs,matn ustida ishlash,ma’lumot berish;
Darsning jihozi:darslik, Chingiz Aytmatovsiymosi, asarlari;
Darsning borishi:
Tashkiliy ishlar:
Darsning chaqiriq bosqichida:
a)salomlashish,navbatchi axboroti;
b)kitob-daftarlar nazorati;
d)o’quvchilar diqqatini darsga jalb qilish;
O’tgan mavzu va uyga vazifani so’rash:
1.Tarqatmalar asosida Aleksandr Sergeyevich Pushkin hayoti va ijodi yuzasidan savol-javob;
2.Nazm gulshani: Aleksandr Sergeyevich Pushkin she’rlari asosida.
Darsning mohiyatini anglash bosqichida:
I.Siz jahon adabiyotidaga asarlarni o’z o’rniga ega,jahon tan olgan ,roman tarqqiyotiga o’z hissasini qo’shgan qaysi shoirlarni bilasiz? Ularning asarlaridan ayta olasizmi?BundaChingiz Aytmatovning o‘rni haqida nimalar ayta olasiz?
II. Chingiz Aytmatov1928-yilning 12-dekabrida qirg`zitonning Talas vodiysidagi Shakar ovulida tug`ilgan, bolaligidanoqhayot mashaqqatlarini tatigan. Bobosi Aytmat qo`li gul hunarmand va ajoyib qobizchi bo`lgan. Otasi To`raqul Aytmatov rus-tuzem maktabida tahsil ko`ragn, o`qimishli, fikri tiniq odam edi.Respublika miqiyosidagi katta lavozimlarda turib, Qirg`izistondagi savodsizlikni tugatish, yurtga zamonaviy madaniyatni olib kirish yo`lida astoyidil mehnat qiladi.1937-yillarda adib oilasi boshiga ko`plab kulfatlar tushadi. Bo`lajak adibning onasi Naima Aytmatova ham o`qimishli, yuksak madaniyatli, oqila ayol bo`lganini aytishadi.
Bo`lajak adib 14 yoshida savodli erkak sifatida qishloq kengashi kotibi qilib tayinlanadi.So`ng soliq yig`uvchi, traktorchilar brigadasida hisobchi bo`lib ishlaydi.o`rta maktabni bitirgan yigitcha 1945-yilda zooveterinariya texnikumiga kirib, uni1948-yilda bitiradi, so`ng qishloq xo`jalik institutiga o`qishga kirib, uni 1953-yilda tugatadi. Tajriba fermasida zootexnik bo`lib ishladi ham. O`spirin yoshidan yozishga havas bor edi.
Adabiyotga ishtiyoq tufayli bora-bora u kasbini o`zgartirishga majbur bo`ldi. 1956-1958-yillarda Moskvada Oliy adabiyot kursida tahsil ko`rdi. Bu yerda chinakkam adabiy jarayon bilan yuzlashdi.keyinchalik u:”Agar men bu yerda o`qimaganimda o`z qissalarimni yooza olmagan bo`lardim”, - deb aytadi. 1957-yilda “Yuzma-yuz”, 1958-yilda “Jamila” qissalari chop etidi.
Chingiz Aytmatov1958-1960-yillarda “Literaturniy Kirgizstan” jurnalida muharrir, 1961-yilda “Pravda”gazetasining O`rta Osiyo va Qirg`iziston bo`yicha maxsus muxbiri bo`lib ishladi.1991-yildan boshlab, Qirg`iziston va Rossiya Federatsiyasining Lyuksemburg va Belgiyadagi elchisi bo`libishladi. 2008-yilning 10-iyunida 80 yoshida og`ir kasallikdan vafot etdi.
Yozuvchining “Birinchi muallim”,”Yuzma-yuz”, “Jamila”, “Alvido Gulsara”, “Oq kema”singari asarlari uning nomini jahonga tanitdi. Adibning “Asrga tatigulik kun”,”Qiyomat”,”Kassandra tamg`asi”,”Tog`lar qulaganda(Mangu kelinchak)”romanlarida nafaqat bir millat va mamlakatga, balki butun insoniyatga daxldor ma’naviy-axloqiy muammolar aks ettiriladi. Chingiz Aytmatovning asarlari ochunning 165tiliga o`girilib, 67.2 million nusxada chop etilgan.