|
" Fosforobakterin" bakterial tógininen paydalanıw ósimliklerge unamlı tásir kórsetedi, olardıń zúráátliligin sezilerli dárejede asıradı. Hár qanday organikalıq tógin menen jaqsı ketedi. Bul elementtı hár túrlı túrdegi ósimliklerde isletiw múmkin. Ol topıraqqa kiritiledi yamasa urıwlar menen ishlov beriledi.
Usınıs etilgen ádebiyatlar :
1. Qayumov A. A., Raxmonov R. N., Egamberdieva L. Sh., Xamroqulov J. Tabiyattan paydalaniw jáne onı qorǵaw.- T.: “Ekonomika”, 2014.
2.Ergashev A., Ergashev T. Ekologiya, biosfera ha`m tábiyattı qorǵaw.
Tashkent. 2005-352 bet.
3.Majidov T.Sh. Noananaviy va qayta tiklanivchi energiya manbalari.
2014 Tashkent. 149 bet
14- Ámeliy shiniǵiw
Tema: Biogaz quramın analiz qılıw
Joba:
1.Biogaz, onıń quramı. 2. Biogazdin payda bolıw procesi hám muǵdarı. 3. Biogaz alıw apparatları hám olardan paydalanıw procesi.
Biologiyalıq shıǵındılardı tuwrıdan-tuwrı qosıw jolı menen energiya alıwdan tısqarı biogaz da alıw múmkin. Biogaz ne? Biogaz, hár túrlı biologiyalıq ónimlerdi hawasız ortalıqta fermentatsiya-ashıwı nátiyjesinde payda bolatuǵın ónim bolıp tabıladı. Biogaz-gazlardıń qospası. Onıń tiykarǵı quraytuǵınları : metan (SN4) - 55-70%, uglerod dioksidi (SO2) - 28-43% hám az muǵdardaǵı mısalı, 500 promill vodorod sulfid (N2 S) hám basqa gazlar bolıp tabıladı. Ortasha 1 kg organikalıq element 70 % biologiyalıq bóleklengende 0, 18 kg metan, 0, 32 kg karbonot angidrid, 0, 2 kg suw hám 0, 3 kg ajralmaydigan qaldıqqa bólinedi. Fermentatsiya nátiyjesinde payda bolǵan gazlardan úylerdi hám suwdı qizdırıwda, awqat tayarlawda hám basqa maqsetlerde paydalanıw múmkin. Ásirese tiykarǵı energetikalıq tarmaqlar - den uzaqta jaylasqan awıllarda biogazdan paydalanıw, awıl xalqı ushın júdá kóp qolaylıqlardı jaratılıwma xızmet etedi. Biogaz hám organikalıq tóginler payda bolıw procesi arnawlı bioreaktorlar metan tenklarda ámelge asıriladı. Umitilg`an janar may deregi esaplanǵan biogaz, áyyemgi Kitayda birinshi bolıp paydalanılǵan. Sonin` ushın házirgi kúnde, biogaz islep shıǵarıw boyınsha dúnyada jetekshi orınlardı Kitay iyeleydi. Ótken ásirdiń 70-jılları ortalarında bul ma`mlketde bir millionǵa jaqın metantenklar qurılıp jumısqa túsirilgen. Házirgi waqıtta olardıń sanı 20 mln. den asıp ketken. Kitay Xalıq Respublikasında milliy energya iste'molinin 30 % biogaz esabınan oraladı . Biogaz islep shıǵarıw boyınsha dúnyada ekinshi orındı Indiya iyeleydi. Ótken ásirdiń 30 -jıllarında dúnyada birinshi bolıp Indiyada biogaz alıw texnologiyasın rawajlandırıw boyınsha milliy programma qabıl etilgen. 2000 jıldıń aqırlarında Indiyanıń awıllarında qurılǵan metantenklarnin` sanı 1 mln. den asıp ketti. Nátiyjede bir qansha awıllardıń energiya menen támiyinleniwi hám de olardıń sanitar-gigienik jaǵdayı jaqsılandi, tog`aydaǵı tereklerdi kesiw keskin kemeydi hám topıraqtıń quramı jaqsılandi. Búgingi kúnde Indiyada kúnlik biogaz islep shıǵarıw muǵdarı 2, 5÷3, 0 mln. m3 ten asıp ketti. Nepalda milliy biogaz kompaniyası tashkil etildi hám ol aktiv menen jumıs alıp barıp atır. Yaponiyaniyaniń 8 shawashılıq xojalıqlarında qurılǵan biogas apparatları tabıslı ekspluataciya etińip atır. Dáslepki esaplar sonı kórsetedi, shıǵındılar menen aralastırılǵan 1 tonna ósimlik biomassasidan 350 m3 (metan, vodorod ) gaz alıw múmkin. Bir siyirdıń tezeginen bir kúnde
4, 2 m3 ke shekem biogaz alıw múmkin. 1 M 3 biogazdiń energiyası , 0, 6 m3 tábiy janar may gaz, 0, 74 l neft, 0, 65 l dizel janar maysı , 0, 48 l benzin hám basqalardıń energiyasına tuwrı keledi.
Biogaz qóllaw menen janar may mazuti, kómir, elektroenergiya hám basqa elektr energiyası islep shıǵarıwshı derekler tejeledi. Biogaz apparatların nátiyjeni ámelde qollanıw etiw, sharbashılıq hám qusshılıq fermalarınıń hám de olar jaylasqan átirap -ortalıq ekologiyasın jaqsılaydı. Bir kilogramm tezekten qansha gaz alıw múmkin? Bir litr suwdı qayna- ıstiw ushın 26 litr gaz sarplanshini esapqa alıp tómendegi shıǵındılardan qansha suwdı qaynatıwǵa etarli gaz alıw múmkinligi anıqlanǵan:
• qaramaldıń 1 kg tezekinen 7, 5÷15 litr suwdı qaynatıwǵa ;
• cho'shqanin` 1 kg tezekinen 19 litr suwdı qaynatıwǵa ;
• qustıń 1 kg tezagidan 11, 5÷23 litr suwdı qaynatıwǵa ;
• dukkakli eginlerdiń 1 kg topanınan 11, 5 litr suwdı qaynatıwǵa ;
• kartoshkanıń 1 kg poyasidan 17 litr suwdı qaynatıwǵa ;
• pomidorning 1 kg poyasidan 27 litr suwdı qaynatıwǵa.
Biogazdiń abzallıqlarınan biri, qalelegen orında ıssılıq hám elektroenergiya óndiris shıǵarıwdan ibarat esaplanadi. shiqindilarni biokonversiya procesi, energetikalıq mashqalanı sheshiwden tısqarı taǵı eki máseleni sheshedi. Birinshiden, achigan tezek ádetdegi tezekke qaraǵanda awıl xojalıq eginleriniń zúráátliligin 10÷20 % asıradı. Ekinshiden, shıǵındılar achigan waqıtta tezek quramında kóp muǵdarda bolǵan otaqlardıń urıwları, hár túrlı mikroblardıń birikpeleri, gelmintin urıwları hám jaǵimsiz iyisleri joytıladı.
Do'stlaringiz bilan baham: |
