|
Mashg^ulotning turlari
ya tuzilishi
Dldaktik-maqsadlga ko'ra mashg’ulotlar
quyidagi turlarga boiinadi: yangi bilim va
ko'nikmalami hosii qiluvchi mashg'ulotlar,
o'zlashtirilgan bilimlarni mastahkamlovchi mashg'ulotlar, nazorat mash-
g'ulotlari va majmuaviy mashg'ulotlar.
Yangi bilim va ko'nikmalami hosii qiluvchi mashg'ulotlarm o*t- kazishdan maqsad - ularni yangi bilimlardan xabardor qilish, tevarak- atrofdagi narsa-buvumlar, voqealar to'g'risidagi bilim lari ni kengay- tirishdir. Bun day mashg'ulotga yangi obyekmi kuzatish, hikoya qiiib so'zlab berish va boshqalar kiradi. Mazkur mashg'ulotlar hamma yosh guruhlarida o'tkaziladi.
Bolalarning o ‘zlashtirgan hUimlarini mustahkamlovchi mashg'ulotlar ko‘zlangan asosiy maqsad idrok etilgan narsalarni anglab olish va umumlashtirishga o'rgatishdir. Buning uchun tanish obyekt kuzariladi. ikki narsa (xona o'simliklari. daraxtlar, hayvonlar) solishtiriladi. didaktik o'yinlar. suhbatlar o'tkaziladi. Bundav mashg’ulotni o'tkazish orqali tarbiyachi bolalar nimani yaxshi o'zlasbtirib olgan-u, nima yaxsbi o'zlashtirilmaganligiui bilib oladi. Tarbiyachi mashg'ulotlar jarayonida bolalarning bilimini yangi ma’lumotlar bilan boyiladi.
Nazorat mashg'ulotlan bolalarning dastur bo'yicha o'zlashtirgan bilimlarini tekshirish va aniqlash maqsadida o'tkaziladi. Tarbiyachi va tarbiyalanuvchilarning faolivati natijalarini umumlashtirib, xulosaiash imkonini beradi. Nazorat mashgTilotlari chorak. yarim yillik va yil oxirida o'tkazilishi mumkin.
Majmuaviy mashg'ulotlar maktabgacba ta'lirn tajribasida keng tar- qalgan. boTib, bunday maslig'ulotlarda bolalarga yangi bilim beriladi,
egallangan bilimlar mustahkamlanadi va takrorlanadi, tizimga solinadi, oigan bilim va ko'nikmalarni amalda qoTlashga o'rgatiladi.
Mashg'ulot o'ziga xos tuzilishga ega boiib. har qandav mashg'ulot o’zida uchta larkibiy qismni aks ettiradi: tashkiliy qism, mashg'ulotning borishi (jarayon) vayakuniy q-isin.
Tashkiliy qism bevosita bolalarni mashg'ulotga jalb etish: ulaming e'tiborini amalga oshiriladigan faoliyatga qaratish. bajariladigan ishga nisbatan qiziqishni hosil qilish. jo'shqin kayfiyatni varatish, o'quv vazi- falarini ocbib berisliga yo'naltiriladi. Tushuntirish ishlari mohirona, bo- siqlik bilan hamda emotsional tarzda olib boriladi, Tushuntirish va koT- satish usuilari asosida bolada qanday tarzda harakatlanish, ketma-ketlik- da bajarish. natijaga erishishga doir oddiy koTinishdagi ish rejasi hosil qilinadi.
Mashg'ulotmng borishi — belgiiangan triquv vazifalari bilan bog'liqlikda bilim va ko'nikmalarni o'zlashtirish bilan tugallanadigan bolalarning mustaqil aqliy yoki amaliy faoliyati. MasbgTdotning maz- kur bosqichida har bir bolaning rivojlanish darajasi, idrok etish sura- ti, fikrlashining o'ziga xoslildari bilan bog'liqlikda taThn usuilari indi- viduallashtiriladt. Agar pedagogning aniq tushuntirib bera olmasligi oqibatida o'quv vaazifalarini Bajarishda ko'pchilikda xatolar kuzalilsa. hamnia bolalarning diqqalini. ommaviy jalb etish zaruriyati yuzaga keladi.
Tez va oson yodda saqlab qoia oladigan. tahlil qila oladigan. pedagog ko'rsatmalari bilan o'zining harakatlari. n at ij alar ini. taqqosiay oladigan bolalarga nisbatan kam yordain ko'rsatiladi. Agar bolalarda vazifani bajarishda qivinchiliklar paydo boTsa. maslahat berish. qaytadan esiatib o'tish, yo'naltiruvchi savollardan foydalanish tnumkin. Pedagog har bir bolaga o'ylash. qiyin vaziyatlardan o:zi mustaqil chiqib keta olishiga imkoniyat yaratadi. Ba'zi bolalarga qo'shimcha tushuntirish* ko'rsatish, pedagogning bevosita yordami talab etilsa, boshqalariga og'zaki ko'rsatma berish yetarli bo'ladi.
Pedagog har bir bolaning u niniani o‘rganganligini ko' rsatib beruvchk uning harakatlari dan guvohlik beruvchi natijalami olishiga harakat qiladi. Natijaga erishish - mashg'ulotdagi amaliy va o'quv faoliyatining yaku- niy mahsuii. Bu esa, bolaning irodasini mustahkamlaydi, bilim va ko'- nikmaiarni egallashga qiziqishini oshiradi.
Mashg 'ulotniiig yakunlan is hi bolalarning o'quv faoliyati yuzasidan xulosalar chiqarjsh va natijalarni baholashni o'zida aks ettiradi. Olingan
natijaning sifati bolalarning yosh va individual xususiyatlari, o'quv
vazifasining murakkabligiga bogdiqdir. Kichik gurublarda pedagog
bolalarni tahsinlaydh tirishqoqliklari, topshiriqni bajarishdagi intilishlari
uchun ularni maqtaydi, tadim mazmuni biian bogdiqhkdaulardagi ijobiy
kayfiyatni oshiradi. O'rta guruhda bolalarning faoliyati, ularni topshiriqni
bajarisbga munosabatlarini baholashda tabaqalashtirilgan yondashuvga
asoslaniladi. Bunday yondashuvni tadbiqetishdanmaqsad bolaning o'quv
vazifasi mohiyatini tushunishi, pedagogning ko'rsatmalariga e’tiborli
bodish, belgilangan ketma-ketlikda ishni bajarish zaruriyatini anglab
yetishlariga erishishdir. Baho bolani o'z muvafaqqiyatini, shu biian birga
xato vakamchiliklarini ko'ra olishga o'rgatadL Katta gumhda boialar o‘z
faoliyati natijalarini baholash va o'z-o'zini baholashga jalb etitadi,
Didaktik maqsadiga ko'ra mashg'ulotlar
quyidagi turlarga bodinadi: yangi bilim va
ko'nikmalarni hosil qiJuvchi mashg‘ulot!ardir
Mashg'ulotning samaradorligi uning puxta tayyorlanganligi va sa-
marali tashkil etilganligi biian bogdiq. Yaxshi rejalashtirilmagan, yetar-
licha o'ylab chiqilmagan. shoshilinch. tuzilgan va boialar imkoniyatlariga
moslashtirilmagan mashg'ulot sifatli bod a olmaydi. Mashg'ulotga
tayyorgarlik aniq sharoitlarda eng yuqori yakuniv natijaga erish ishni
ta'rainlovchi o'quv-tarbiyaviv jarayonni tashkil etilishini tadihnlasfa.
kompleks chora-tadbirlarni ishiab chiqishdir.
Tarbiyacbining mashg'ulotga tayyorgarHgi quyidagi uch bosqichda amalga oshiriladi: tashxislash, bashoratlash, loyihalashtirish (rejaiashti- rtsh). Shu biian birga tarbiyachi amaliy materiallarni yaxshi bilishi, mash- g'ulotni erkin olib borishga erishishi lozim. Mashg'ulotga tayyorgarlik asosini bodajak mashg'ulotning algoritmlarh samaradorligi bogdiq bodgan omillar va hoiatlarni hisobga ohshni ta’minlovohi qadamlarni ketma-ket tartib biian bajarish tashkil etadi.
Algoritmni amalga oshirish aniq sharoitlami tashxis qilish biian bosh- lanadi. Tashxis didaktik jar ay on kechadigan bare ha sharoitlami' oydin- lashtirish, uning natijalarini belgilashdir. Unda bolalarning imkoniyat- lari, ularning faoliyatlari vaxulqlari, motivlari, talab va layoqatlari, qizi- qish va qobiliyatlari, bilimdoniik darajasL o'quv material ini ng xususi- yati, uning amaliy ahamiyati, mashg'ulotning tuzilishi, yangi axborotni o'zlashtirish, mustahkamlash va tizimlashtirish, bilim. ko'nikrna va ma- lakalarini nazorat qilish hamda tuzatish kahi holatlar namoyon bodadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
