0‘zbekiston respublikasi oliv va orta maxsus ta’lim vazirligi

Maktabgacha ta’lim
muassasalarida iqti-
sodiy tarbiya
o‘tish munosabati bilan


0‘zbekiston o'zmustaqiiligiga erishgach,
iqtisodiy madaniyatni yuksaltirish davlat-
ning muhim vazifalaridan biriga aylandi. Ij-
timoiy yo‘naltirilgan bozor iqtisodiyotiga
asosiy o‘zgarishlar atnalga* oshirilib, bozor
madaniyatini shakllantirish uchun jiddiy asos yaratildi. Iqtisodiy madani-
yat rivojining asosiy omillaridan biri bo‘lgan xo‘jaiik yuritish erkin-
ligining asosi ta’minlandi. 0‘zbekiston Respublikasi Kon.stitutts.iya si da
mamlakat iqtisodiyotining bozor munosabatlarinirivojlantirishgayomal-
tiriiganligi, barcha mulk shakllarining teng huquqli ekanligi va ularning
bab-baravar muhofaza etilishi. xususiy mulkning ham davlat muhofaza-
siga olinganligi belgilab berildi. Iqtisodif faoliyat, tadbirkorlik va mehnat
qilish erkinligs uchun keng yoT ochlldi. Aholining iqtisodiy biiim savi-
156




bo'lgan ijodiy yondashuvini kuchaytirish. ulaming tadbirkorlik faoliyati- dagi ishtirokini faollashtirishga asosiy e’tibor qaratilib, ulami am alga os- hirish uchun qulay shart-sharoit yaratilmoqda.
1996-yil 17-avgustda ’‘Chzbckiston Respublikasida uzluksiz iqtisodiy tadim-tarbiya konsepsiyasi" qabul qilindi. Mazkur konsepsiyani amalga oshirishda esa quyidagi sakkiz bosqichga asoslanildi:

1. 
   bosqich. Oila, Maktabdan tashqari ta'lim (Har bir bosqich uchun tayyorlangan ishlanmalar).
   
2. 
   bosqich. Maktabgacha tadim-tarbiya (Iqtisodga yo'naltirilgan o‘yin mashg‘u!ot).
   
3. 
   bosqich. Boshlangdch tadim (Iqtisod alifbosi).
   

IVbosqich. Umumiy tadim (Iqtisodiy tushunchalar).
. Vbosqich. Cnrtamiaxsus. kasb-hunar tadimi (Iqtisodiy bilim va lcasb iqtisodivoti asoslari).

6. 
   bosqich. Oliy tadim (Tarmoq iqtisodiyoti).
   
7. 
   bosqich. Tarmoqlar bo'yieha malaka os.hirish tizimi (Amaiiy iqti­sod).
   
8. 
   bosqich. (J'zbekiston Fanlar.akademiyasi, tarmoq akademiyalari, iimiy mai'kaz 1 ar (Iqtisodiy t adim bo⁴yicha i3miy iz 1 anishlar). .
   

Uzluksiz iqtisodiy tadim-tarbiya konsepsiyasining asosiy vazifalari quyidagilardan iborat:

1. 
   Iqtisodiy tadimning uzluksizligini tadninlovchi bir butunlikni hosil qilish uchun har bosqichning o'ziga xosligini oTganish.
   
2. 
   Har bir bosqichning nmstaq.il maqsad va vazifalari, tashkiliy shakl, uslub. vosita, usul va uslubikalarini islilab chiqish.
   
3. 
   Bosqichlar orasida ko'prik vazifasini bajaruvchi shaxsning iqti­sodiy madaniyatlilik darajasini ko'rsatuvchi tadimiy-tarbjyaviy tadbirlar majmuining xususiyati, imkoniyatlarini aniqlash.
   
4. 
   “Labirimlar tizimi” ilmiy-uslubik loyihani amalga oshirishdagl moddiy tadninot.
   

Uzluksiz iqtisodiy tadim-tarbiyaning umumiy vazifalaridan kelib chiqqan hoi da, maktabgacha tadim muassasalarida amalga oshiriladigan iqtisodiy tarbivaning maqsad va vazifalarini quyidagicha belgilab olish. mumkin:
Maktabgacha tadim muassasalarida amalga oshiriladigan iqtisodiy tarbivaning maqsadi bolalarni iqtisodiy bilim, ko‘nikma va malakalarni

egallashga tayyorlashdir. Mazkur maqsadga erishishda quyidagi vazi-

falami muvaffaqiyatli ha! eiish lozlm:

1. 
   maktabgacha ta’lim yoshidagi bolalaming fikrlash dcirasini
   kengaytirish va chuquriashtirishga imkon beruvchi turli vaziyatlarni
   ishlab chiqish;
   
2. 
   iqtisodiy tushunchalar bilan bog'liq vaziyatlarni ha I. etishni amalga
   oshirish uchun zarur pedagogik shart-sharoitlarni yaratish;
   
3. 
   iqtisodiy bilimlarni egallashga zamin. boMuvchi, mantiqiy-mate-
   matik tasavvurlarni rivojlantiruvchi o'yinlar majmuini ishlab chiqish va
   amaliyotga tatbiq etish.
   

Maktabgacha ta’lim muassasalarida iqtisodiy tarbiyani amalga oshi-
rish o'rta guruhdan boshlanib, ‘Ilk iqtisodiy taMim-tarbiya dasturrga
ko'ra mazkur yosh guruhida bolalarni olti xil iqtisodiy tusbuncha bilan
tanishtirish ko^;zda tutiJadi: 1) iqtisod; 2) mehnat; 3) boylik; 4) mulkiy
. munosabatlar; 5) bozor; 6) pul.
Katta yosh guruhi bolalariga esa o'rta guruhda o‘rgatilish.i mo'ljal-
langan tushunchalar mohiyatini kengroq va-toMiqroq yoritisb bilan birga
quyidagi sakkiz turdagi iqtisodiy tushuncha haqidagi bilimlar tarkib top-
tiriladi; i) iqtisod; 2) mehnat; 3) boylik; 4) mulkiy munosabatlar; 5) tad-
birkorlik; 6) bozor; 7) pul; 8) mahsulot.
Maktabga tayyorlov guruhida esa o‘n bir xil iqtisodiy tushuncha
mazmuni yoritib beriladi: 1) iqtisod; 2) mehnat; 3) oila; 4) jamiyat; 5)
aloqa; 6) ma’naviyat; 7) qoida va tartibni saqlash; 8} boshqaruv; 9) savdo;

10. 
    pul; 11) mahsulot.
    

Ilk iqtisodiy ta¹ Sim-tarbiya mazmuni maktabgacha ta’lim muassasalari-
ning "Atrofolam to’g‘risida bilimga ega bo' I ish va uni anglash” hamda
“Hlementar matematik bilim va ko‘nikmaiar”ni tarkib toptirishga doir
mashg'ulotlar negizida amalga oshiriladi.
(Uzbekistan Respublikasi , mustaqillikni
qodga kiritgandan so'ng bozor iqtisodiyotiga
asoslangan erkin demoqratik jamiyat barpo
etishni strategikmaqsadqiliboldi. Shuningdek,
prezidentimiz 1.A.Karimov tomonidan bozor
iqtisodiy otiga tadrijiv ravishda o’tishning 5 ta tamoyili ishlab chiqildi,
Barcha o'quv yurtlarida iqtisodiyot fanlari o'rgatila boshlandi.
Bu ishlarni bolalar bilan maktabgacha ta’lim yoshdanoq olib borish davr talabi boiib qoldi. Axir ota-bobolarimiz bo la boshidan deb bejiz