0‘zbekiston respublikasi oliv va orta maxsus ta’lim vazirligi

Maktabgacha ta’Iim muassalarida bolalar

biri o'yinchoqlarni javondan olib, polga qo'yadi, boshqasi javonni chang-
dan tozalaydi, uchinchisi esa, oVmchoqlarni qaytadan javonga taxlaydi,
Jamociviy mehnat bolalarda mehnatga doir hamda axloqiy vazifalarni
hal etishga imkon beradi; mehnatga doir topshiriqni taqsimlash, tasodifiy
zaruriyat bilan bog‘liqlikda bir-biriariga yordam beradi. umumiy. hirga-
likdagi is lining si tali ueliun intilishadi. Bolalar mehnat faoliyatining ja-
moaviy shakli jamoaviy o’zaro munosabatlami maqsadga yo'naltirilgan
tarzda tarbiyalashga imkon beradi. Har qanday umumiy yoki birgalikdagi
mehnat jamoaviy tavsifga ega bo'lmasligi mumkin, biroq har qanday ja-
moaviy isli umumiy va birgalikdagi mehnatni o‘zida aks ettiradi,
Bolalarning mehnat faoliyatlarini tashkil
etish shakllariga doir rejalashtirish ma’qul.
, . . Mehnatni tashkil etish shakli sifatida bar-
mehnatini reialashtirisn , . . , ^
cha guruhlarda topshiriqdan toydalamladi. O’z
mazmuniga ko‘ra topshmqlar turlicha boMishi mumkin. Tarbiyachining ish rejasida yangi topshiriq mazmimini qayd etish, so'ngra uni bajarishga jalb etiladigan bolalar ismlarini ko'rsatish maqsadga muvofiqdir. Bu tarbi- yachiga mazkurtopshiriq bilan barcha tarbiyalanuvchilarni qamrab dish va uiarni kerakli mehnat topshiriqlarini bajarishga o'rgatish, barcha bolalar­ning qoUidan keladigan bo'lib borishiga ko'ra tarbiyachi o'zining alohida e’tiborigamuhtoj bodgan bolalarning ismlarinigina ko'rsatib beradi.
Bolalar navbatchiligiga rahbarlikni. rejalashtirar ekan, tarbiyachi meh­nat hajmi va mazmunini, o'zi bolalarga navbatchilarning vazifalarini tan- ishtirishda foydalanadigan jihoz, uslub va usullarni ko^;rsatadi.
Keyinchalik navbatchilik ishiga rahbarlik rejada mehnat mazmuni murakkablashgan. navbatehilikka jalb qilinayotgan bolalar tarbiyachin­ing aloxida e'tiborigamuhtoj bo'lganhollardako'rsatiladi. Vaqti - vaqtida navbatchilik bolalarning birlaridan ikkinchilariga topshirilayotgan vaqtda (katta guruhda) bolalar bilan suhbat rejalashtiriladi.
Rejada bolalarning jamoa shaklidagi mehnatlarini tashkil qilish maz- muni va tarkibi. o'tkazish vaqti ko‘rsatiladi. Zarur jihozlar belgilanadi va joylashtiriladi.
Kavro'z va mustaqillik bayramlaridan avval uyushtiriladigan umum- xalq hasharlari, bavramlari maktabgqcha ta’lim muassasasisida bolalarda Vatanga muhabbat. baynalmilalchi xislatini tar biy a lash, ularga xalqning jangovor va mehnat an'analarini tanishtirish maqsadlarida nishonlanadi.




Bayramlar tarbiyaning muliim vositasi sifatida puxta rejalashtiri 1 ishi lo'/im. Rejada muassasaning butun jamoasi, shu jumladan bolalarning ham tayyorgarllklari aks ettiriladi.
Tarbiyachining joriy rejasida boialarga u yoki bu bay ram (yoki mashhur saiia) aing ahamiyati haqida hikoya qilinadigan, bo]alar katta yoshlilarning bayrarnga tayyorgarliklari bilart tanishish imkoniga ega boiadigan sayr-tomoshaiar o‘tkaziladigan turli mashg‘ulotlar nazarda tutiladi. Bolalarni bay ram ertaliklarida qatnashishga tayyorlash: she’rlar, qo‘shiqlar aytish, raqsga tush ish, libos va boshqa atributlarni tiki shi ham rejalashtiriladi. Pedagoglar kengashida bayram dasturi ishlab chiqiiadi va tasdiqianadi, bolalarni bayrarnga tayyorlash jarayonida ham, bayramni ohkazish kunida ham uyushtirish shakllari o‘ylab chiqiiadi va puxta rejalashtiriladi.
Umumxalq bay rami ariga bag‘ishlangan ertaliklardan tashqari tarbiya- chi bolalar bilan maishiy bayramlar va turli ko'ngil ochishlar: vangi vil bayram i. bolalarni maktabga chiqarish, bir oyda tug'ilgan holalarning tugblgan kuniarini bir kunda nishonlash, shuningdek. qo‘g‘irchoq, soya teatrini, ko'ngil ochadigan videofilm va kmofilmlar, ovnavi jahon ko'rsa- tuvlarini ko'rsatish va shu kabilarni o'tkazishni rejalashtiradi.
Maktabgacha ta’iimmuassasasi ota-onalaro‘rtasidaishlashni rejalash- tirish pedagoglik targ'ibotini amalga oshirish rejalashtiriladi. Ularni oila va bolalar rnuassasasining boialarga ta'sir ko‘rsa.tishda hamkorlikni voMga qo'yish maqsadlarida ta’iim-tarbiyaviy ish mazmuni bilan tanish- tiradi. bolalarni oiladatarbiyaiashning ilg'or tajribasini o‘rganadi, umum- lashtiradi va tarqatadi. Bu ish uzluksiz tarzida amalga oshiriladi va mak­tabgacha ta’lim muassasasisi mudirasi tomonidan ham (yillik rejada), liar bir guruh tarbiyachisi tomonidan ham rejalashtiriladi. Tshni tashkil etish usullari va uiarning mazmuni qiividagilarni: ota-onalarmajlislarini, maslahatlarini ohkazishni, bola oilasiga borishni, ochiq eshiklar kunini, mashgVlotlar o'tkazishni. bolalar ishlari ko'rgazmalavini tashkil etishni, ta-onalar burchaklarini vangilash va shu kabilarni nazarda tutadi.
? NAZORAT UCHUN SAVOL VA TOPSHIRIQLAR
’ 1. Mehnat tarbiyasi deganda nimani tushunasiz?

2. 
   Mehnat tarbiyasining maqsad va vazifaiari nimalardan iborat?
   

2. 
   Maktabgacha ta’lim muassasalarida mehnat tarbiyasi qanday yo'na- lishlarda amalga oshiriladi?
   
3. 
   "Bolajon” dasturiga binoan bolalar kattalar mehnati toVrisida aan- day bilim va tasavvurlami egallab olishlari lozim?
   
4. 
   Maktabgacha ta'lim yoshidagi bolalar mehnatini tashkil etishda mehnatning qanday turlaridan foydalaniladi?
   
5. 
   Maktabgacha ta’lim yoshidagi bolalar mehnatini tashkil etishning asosiy shakllariga nimalar kiradi?
   
6. 
   Umumiy, birgalikdagi, jamoaviy mehnatning o'ziga xosliklarini izohlang.
   

? MAVZL YUZASIDAN TESTLAR

1. 
   Kattalar mehnati bilan tanishtirish qanday usullarda amalga oshiriladi?
   

1. 
   Kattalar mehnati bolalarga yaqinlashtiriladl
   

13. 
    Kattalar mehnatiga bolalar yaqinlashtiriladi
    

100. 
     Suratlar orqalt tanishtiriladi
     

4. 
   A va B javoblar to'g'ri
   

2. 
   Mehnat tarbiyasi masalalari MTMning qanday rejasiga kiriti- ladi?
   

A)Haftalik B)Oylik
C) Choraklik D) Yillik

3. 
   Navbatchilarning ish natijalari qachon tahlil qilinadi?
   

A) Tushlikdan keyin B) Kechqurun
C) Ertasiga ertalab * D) Uyg‘a ketishdan oldin ⁴