O’zbekiston respublikasi sog’loqni saqlash vazirligi

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI SOG’LOQNI SAQLASH VAZIRLIGI
YANGIYO’L ABU ALI IBN SINO NOMIDAGI JAMOAT SALOMATLIGI TEXNIKUMI

Pedagog kengashda ko'rib chiqildi va tasdiqlandi

Tasdiqlayman O'quv va tarbiyaviy ishlar bo'yich direktor o'rinbosari ___________ A.U.Azimov “_____” ______2022yil

ELEKTRON TAQDIMOT

Mavzu: O'tkir respirator kasalliklarda bola va uning oilasiga hamshiralik parvarishi

Kafedra yig'ilishida ko'rib chiqildi va tasdiqlandi kafedra mudiri_____________ bayonnoma______________

O'qituvchi:_______________

Reja

1. 
   Havo tomchi yo'li bilan yuqadigan kasaliklar bilan og'rigan bemorlarni ko'zdan kechirish.
   
2. 
   Shoshilinch habarnoma varaqasini to'ldirish .
   
3. 
   Burun halqum yo'llaridan bakteriolagen tekshiruvga surtma olish.
   

O'tkir respirator kasalliklar – havo-tomchi orqali yuqib, nafas yo'llarining turli qismlari yallig'lanishi va intoksikatsiya sindromi bilan kechadigan virusli xastaliklar guruhidir. O'RK bolalarda yuqumli kasalliklar umumiy sonining 90 foizini tashkil etib, ularning barchasi mavsumiy xarakterga ega. Ya'ni, bu xastaliklar yilning boshqa davrlariga nisbatan aynan kuz-qish mavsumida ko'p uchraydi. Bu guruhga bir necha kasalliklar, xususan, virusli – gripp, paragripp, adenovirus, rotavirus, enterovirus, shuningdek, bakterial– pnevmokokk, meningokokk, stafilokokk kabilar kiradi.
Qolaversa, ayrim ota-onalar farzandida kasallikning kataral – burun oqish, aksirish, yo'tal, bosh og'rig'i kabi belgilari kuzatilsa-da ularni bog'cha yoki maktabga yuborishga monelik qilmaydi. Bu esa noto'g'ri. Boisi bolalar bir-biri bilan o'zaro muloqotda bo'lishi natijasida kasallikning keng tarqalishiga zamin yaratiladi. Ya'ni, yuqorida ta'kidlaganimizdek, o'tkir respirator kasalliklar havo-tomchi orqali yuqishi sababli, virus tanachalari aksirganda yoki yo'talganda 2-3 metrgacha tarqalib, ko'pchilikni zararlaydi. SHu bois virusga chalingan bolani alohidalash va uni yakka tartibda davolash lozim.
Kasallikning kechishi bola organizmi, xususan, uning immun tizimi bilan bevosita bog'liq. Ya'ni, ayrimlarda xastalik engil darajada o'tsa, ba'zilarda birmuncha og'irroq kechadi. Kasallik asosan tumov bilan boshlanadi.

Keyinchalik burun oqishi kuzatilib, dastlab shilliq, keyinchalik yashil bo'lib oqadi. Shuningdek, yo'tal, tomoq qichishi, tana haroratining ko'tarilishi, katta bolalarda tomoq og'rishi, kichik yoshdagilarda esa tomoq qizarib, ovqat eyishga qiynaladi.

Gripp — o‘tkir virusli kasallikboiib, u umumiy zaharlanish belgilari, tana haroratining ko'tarilishi, yuqori nafas yo‘li, yurak qon-tomir va
asab sistemasining zararlanishi kabi alomatlar bilan tavsiflanadi. Tarixiy ma’lumotlar: “G ripp” fransuz so‘zi boiib — “changallash”
yoki “egallash” degan m a’noni bildiradi
Oʻtkir respirator kasalliklar — viruslar qoʻzgʻatadigan, kelib chiqishi bir-biriga oʻxshash oʻtkir infeksion kasalliklarning umumiy nomi. Nafas yoʻllari (burun, hiqildoq, kekirdak, bronxlar) shilliq pardalari, koʻz shilliq pardasi — konʼyunktivaga zarar yetishi bilan kechadi. Oʻtkir respirator kasalliklark.ning qoʻzgʻatuvchilariga adenoviruslar, paragripp viruslari, rinoviruslar va boshqalar kiradi. Oʻtkir respirator kasalliklark.ning ayrim (sporadik) guruhlari koʻproq kuzatiladi, lekin ular aholining butun bir guruhini ham qamrab olishi mumkin (qarang Epidemiya). Har qanday virusli infeksiya bemordan havotomchi (gaplashganda, aksirganda, yoʻtalganda) yoʻli orqali yuqadi. Kasallik qoʻzgʻatuvchi viruslar yuqori nafas yoʻllariga (burun, hiqildoqqa) tushadi, shilliq parda (epiteliy)ning tashqi qavatidagi hujayralarga kirib, ularni yemiradi, bunda qoʻzgʻatuvchilarning bir qismi nobud boʻlib, zaharli modda (endotoksin) ajratadi va organizmni zaharlaydi (intoksikatsiya). Virus saqlovchi poʻrsildoq hujayralar koʻchib tushadi va bemor gaplashganda, yoʻtalganda, aksa urganda tupuk, burun shilligʻi va balgʻam bilan havoga tushib, atrofdagilarga yuqadi. Kasallik uy anjomlari (idishtovoq, sochiq, oʻyinchoqlar va h.k.)dan ham yuqishi mumkin. Oʻtkir respirator kasalliklark.ni shartli ravishda mavsumiy kasalliklar deb atash mumkin, chunki bu guruh kasalliklar kech kuz va qishda koʻproq kuzatiladi.


Oʻtkir respirator kasalliklark. bilan ogʻrigan bemorni uyda davolaganda alohida xonaga yotqiziladi. Bemorni parvarish qilayotgan oila aʼzolari ogʻizburniga doka niqob taqib yurishlari kerak. Kasal yotgan xonani tez-tez shamollatib, koʻrpayostiq jildi, choyshabni muntazam almashtirib turish zarur. Bemorning harorati koʻtarilgudek boʻlsa, uni yaxshilab oʻrabchirmab, limon, malina solingan issiq choy berish, iloji boricha koʻproq suyuqlik (choy, mors, kompot, sharbat va h.k.) ichirish lozim. Ovqat yengil hazm boʻladigan va oqsilga boy (bulonlar, goʻshtli va baliqdan qilingan kotletlar, tvorog, sabzavotlar, hoʻl mevalar) boʻlishi zarur. Bemor uchun alohida idishtovoq tutish lozim. U yotgan xonani va mebelni kuniga ikki mahal nam latta bilan artib turiladi. Oʻtkir respirator kasalliklark.ning oldini olish toʻgʻrisida q. Gripp


Yuqumli kasallik haqida favqulodda xabarnomani shakllantirish f-058/u
Yuqumli kasallik to'g'risida shoshilinch xabarnoma bemorni qabul qilish, uyga tashrif buyurish yoki profilaktika tekshiruvi vaqtida kasallikni aniqlagan yoki unga shubha qilgan shifokor yoki o'rta tibbiyot xodimi tomonidan to'ldiriladi.

Shakl tushunarli qo'l yozuvi bilan to'ldiriladi. Agar xatoga yo'l qo'yilgan bo'lsa, u darhol tuzatiladi, bu xatoni tuzatgan shaxs tomonidan o'z imzosi bilan tasdiqlanadi.
Hujjat mulkchilik shaklidan qat'i nazar, barcha tibbiyot muassasalarining shifokorlari tomonidan tuziladi:

ambulator yordam ko'rsatiladigan tibbiy-profilaktika muassasalari
statsionar yordam ko'rsatadigan tibbiy muassasalar, agar bemor poliklinikadan yo'llanmasiz davolanishga yotqizilgan bo'lsa yoki yo'llanmada ikkinchi tashxis ko'rsatilgan bo'lsa.
sud-tibbiy ekspertiza byurosida
feldsher-akusherlik markazlari, feldsherlik sog'liqni saqlash markazlari Bundan tashqari, 058/o shakl bolalar ta'lim muassasalari, bolalar sog'liqni saqlash muassasalari, ijtimoiy soha muassasalarining tibbiyot xodimlari tomonidan ham to'ldiriladi. 

Tomoq va burunning shilliq qavatida, shuningdek, bodomsimon bezlar yuzasida 50 dan ortiq mikroorganizmlar yashaydi. Ba'zilar tanaga zarar etkazmaydi va hatto foyda keltirmaydi, masalan, ular ovqat hazm qilish jarayonida ishtirok etadilar yoki mikrofloraning yanada xavfli vakillarini bostiradilar. Ba'zi mikroblar shartli patogen hisoblanadi: normal holatda ular hech qanday patologik jarayonlarni keltirib chiqarmaydi, ammo mahalliy immunitetning pasayishi bilan ular faollashadi va yallig'lanishni keltirib chiqarishi mumkin.

Burun va tomoqdan tamponni o'rganish natijasi ko'p jihatdan tahlilga tayyorgarlik sifatiga bog'liq. Ishonchli ma'lumotlarni olish uchun sizga kerak:

antibakterial dorilarni qabul qilgandan keyin bir haftadan kechiktirmasdan tahlil qiling (bu qoidani faqat shifokor bilan kelishilgan holda e'tiborsiz qoldirish mumkin);
5 kun davomida siz har qanday mahalliy vositalardan, shu jumladan antiseptik va / yoki antibakterial ta'sirga ega bo'lgan tishlarni yuvishdan butunlay voz kechishingiz kerak;
agar smear ertalab olingan bo'lsa, u holda laboratoriyaga tashrif buyurishdan oldin ovqatlanish, ichish, chekish, tishlarini yuvish, saqich chaynash va hokazolar taqiqlanadi;
agar tahlil kunduzgi yoki kechki soatlarda rejalashtirilgan bo'lsa, unda oxirgi ovqat va materialni etkazib berish o'rtasida kamida 2 soat o'tishi kerak; bu davrda ichish va chekish ham taqiqlanadi.

Burun va tomoqqa smearni tekshirishning bir necha variantlari mavjud. Muayyan texnika tahlil uchun ko'rsatmalarga bog'liq. 

Mikroskop. Biomaterial namunalari shisha slaydga joylashtiriladi va maxsus pigmentlar yordamida bo'yaladi. Keyin olingan preparatni mikroskop ostida vizual tekshirish amalga oshiriladi. Jarayonda laborant barcha aniqlangan mikroorganizmlarni qayd qiladi, shuningdek ularning sonini baholaydi.
Bakteriologik madaniyat. U mikrofloraning holatini aniqroq tashxislash, shuningdek patogen mikroorganizmlarni aniqlash uchun ishlatiladi. Namunalar ozuqaviy muhitga joylashtiriladi va termostatga joylashtiriladi. Bir necha kundan keyin bakteriyalar o'sishi paydo bo'ladi. Agar kerak bo'lsa, koloniyalar bo'yaladi va mikroskopga o'tkaziladi. Bakteriologik tekshiruv paytida antibiotiklarga va / yoki bakteriofaglarga sezgirlikni baholash ham mumkin. Bu eng samarali dori tanlash uchun kerak.
PCR diagnostikasi. Ushbu tadqiqot usuli eng keng tarqalgan va qulay hisoblanadi. U barcha mikroorganizmlarning 95 foizini, jumladan, bakteriyalar, viruslar, zamburug'lar va protozoalarni aniqlash hamda ularning sonini taxmin qilish imkonini beradi.

Diagnostika natijalarini talqin qilish

Tadqiqotning natijasi uning maqsadiga bog'liq. Agar ma'lum bir mikroorganizmni aniqlash yoki uning yo'qligini tekshirish kerak bo'lsa, xulosada ijobiy (patogen aniqlangan) yoki salbiy (patogen aniqlanmagan) natija qayd etiladi. 
Kengaytirilgan namunalar yoki mikrobiologik tadqiqotlar uchun hujjat barcha aniqlangan mikroorganizmlar, shuningdek ularning antibiotiklarga nisbatan sezgirligi va boshqa ma'lumotlar ro'yxatini ko'rsatadigan jadval shaklida bo'lishi mumkin.Qabul qilingan ma'lumotlar tashxis emas. Ular bemorning shikoyatlarini, kasallikning tarixini, o'ziga xos belgilari va boshqa tadqiqotlar natijalarini tahlil qiladigan davolovchi shifokorga beriladi. Integratsiyalashgan yondashuv sizga eng aniq tashxis qo'yish va samarali terapiyani buyurish imkonini beradi.
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR
1. Mishustan E.N., Emsev V.G. Mikrobiologiya. M. Kolos, 1987
2. Nizametdinova YA.F., Mansurova M.L., Muzaffarova I.A., Kondrateva E.V., Vaxabov A.H., Mikrobiologiyadan amaliy mashg’ulotlar . Metodik
qo’llanma. Toshkent. ToshDU. 1992
3) Musaea SH. M., Xolmuradov A.G’. Mikrobiologiya atamalari,
4) Mustafaev S., Nazarov O., Suvonov P. Tabiat muhofazasi va ekologiyasiga oid . Toshkent ―Mehnat‖ 1995