|
Maktabgacha ta lim . ...... ... . . . ..
. ., , . mehnatini tashkil etishmna asosiv shakllariga
muassalarida mehnatm . . .. .. .. ..X ...... 7.
.... . , , , „ . quyidagilar kiradi: topshinqm baiansn, mdi-
tashkil etish shakllari ^ , . . , ... * . ‘ ' t
viduat mehnat, navbatchihk. qo 1 mehnati bo -
yicha mashg‘ulotlar, jamoaviy mehnat.
Topshiriq - maktabgacha ta'lim yoshidagi bolalar mehnatmi tash- kil etishning boshlangdch shakli hisoblanib, barcha yosh guruhlarida qodlash imkonivatini beradk
Ilk va kichik yosh guruhlarida bolalarga uncha murakkab boimagan va qisqamuddatli topshiriqlar beriladi: ‘Mdydnchoqni, kitobni, stulni olib kek joyiga olib borib .qosy, tushki ovqat uchun stol ustiga qoshiqlarnl qo‘yib chiq".
0‘rta va katla guruhdagi bolalarga beriladigan topshiriqlar ancha murakkab ho ‘lib. ular endi xonadan tashqarida bajarishga modjallangan va madum bir kishiga murojaat qilish bilan bogdangan. Shuningdek, topshiriqlar (o'yinchoqlarni yig'ishtirish, gullarga suv quyish, to'kilgan barglarnl terlb, tegishlijovga olib borib tashlash) ikki-uch boladantashkil topgan kichik guruhlar tomonidan bajarilishi mumkin.
Maktabga tayyorlov guruhida beriladigan topshiriqlar yana ham m urakka bias had i. Bundav topshiriqlar bolada alohida mas’uliyatni va boshqalarga g'amxohlik bilan munosabatda bodishni tarkib toptirish bilan bog' 1 iq bodadi: kichik guruh bolalarining sayrga cbiqishdan oldin, uyqudan keyin kiyinishiga yordam berish, ularning stolini tushlik ovqa- tga tayyorlab berish, enagaga toza sochiqlarni osish, toza choyshablarni olib kebshga yordamlashish va boshqalar.
Navhatchilik - bu jamoa uchun modjallangan mehnat faolivatining shakli bodib, u majburiy tartlbda bajariiadi. Bolalarning navbatehitigi kichik guruhda yil oxiridan boshlanadi.
Barcha bolalarning mehnatda doimiy ishtirok etishlarini tamiinlash uchun navhatchilikning xilma-xil turlari uyushtiriladi: oshxonada (ham- ma yosh guruhlarida), mashgmlotga tayyorlanishda (o'rta guruhdan boshlab), o'simlik va hayvonlarni parvarish qilishda (katta va maktabga tayyorlov guruhlarida).
Kichik guruh bolalari oshxonada navhatchilik qiladilar. Birdaniga to'rt-besh bola navhatchilik qilishi mumkin, har bir bola bir-ikki stolni bezatadi. Katta va tayyorlov guruhlarida bolalarning vazifalari kengayadi. Nonushta va tushlik ovqatga, kech tushki va kechki ovqatga dasturxon tu-. /alish. ovqatlanib bodingandan so'ng idish-tovoqni ovqat tarqatiladigan stolga vigdshtirish. stollar ustini yigdshtirib ollsh, enagaga cboy idishla- rini 3'uvishda yordam berish shular jumlasidandir. Bu yoshdagi bolalar ik- kitadan navbatchilik qitishadi, ammo har bir bolaning ish hajmlari ortadl
Mashg'ulotga tayyorgarlik bo4yicha navbatchilik obta guruhda - bo- lalai" oshxonada navbatchilik qilishni bilib olganlaridan so'ng kiritiladi. Bu navbatchilar stol va stullarni, mashg'ulotga kerakli materiallarni, qodlanmalarni mashg‘ulotga tayyorlaydilar va xonani tartibga keltiradilar.
Katta guruhdan boshlab bolalar tabiat burchagida navbatchilik qila boshlaydilar. Navbatchilikning bu turi ham ta'limiy. ham tarbivaviy aha- miyatga ega. Navbatchilikning bu turi da ham bolalar ikkitadan tayinla- nadi: biri o'simliklarni parvarish qilsa, ikkinchisi jonivorlarga qaraydi. Ulardan qaysi biri bo‘sh qolsa. ikkinchisiga vordam beradi.
Bolalarningmehnat tarbiyasini tashkil etish shaldlaridanyanabiri qoi mehnati bo'yicha mashg' ulotdir. Bilim va malaka birinchi marta berilayot- gan bo1 Isa va u tushuntirish hamda barcha boialarga yaqqok ko‘rgazmali qiiib ko‘rsatishni talab ctgan hollarda ana shunday mashg'ulotlar o‘tka- ziladi.
Bolaiarni mehnat tarbiyasini tashkil etishning topshiriq. navbatchilik kabilarga qaraganda yana bir nisbatan murakkab shakli — bolalarning wnu- miy, birgalikdagi. jamoaviy mehnatini tashkil etishdk. Umumiv. birgalik- dagi va ayniqsa. jamoaviy mehnat bolalarda o’zharakatlarini boshqalamiki bilan uyg'unlashtirish, bir-biriga yordam berishni tarkib toptirish uchun ijobiy shart-sharoit yaratadi. ishni bir xii sur’atda bajarishni ta’minlaydi.
Umumiv, birgalikdagi. jamoaviy mehnat bolalar faolivatining ijtimoiv yo'naltirilgan maqsadini biriashtiradi. Bunday mehnat -nat.ija.si hamrna uchun foydali bolishi bilan tavsiflanadi: Xonani, maktabgacha ta’lim muassasasi maydonchasini tartibga keltirish. guruh xonasini bay ram ga bezatish kabilar bolalarning hammasini mehnat jarayonida ishtirok etish- larini talab etadi,
Uminniy mehnat qo’yilgart maqsad bilan bogdiqlikda bolalarning mehnat faoliyatini tashkil etishda har bir bola ishining madum bir qis- mini bajarishlariga asoslaniladi. Masalan, tarbiyachi bolalardan guruh xonasini tartibga keltirishni so'raydi va ularga topshiriqlarni taqsimlab beradi: Alisher va Elyor quril ish materia liar ini qutiga joylaydi; Shaxnoza va Maftuna qo'gdrchoqqa toza kivimlarini kiydiradi; biz Sora va Behruz bilan birgalikda stolning ustini tozalavmiz.
Birgalikdagi mehnat bolalarning bir xil surat va sifatdagi o’zaro ha- rakatini talab etadi. Bunday mehnat turini tashkil etishda bolaiarni alo- hida zvenolarga birlashtirish muhim ahamiyatga ega. SHuningdek, har bir zvenoga berilgan topshiqlarham bolalar o'rtasida taqsimlanadi: bolalardan
Do'stlaringiz bilan baham: |
