0‘zbekist0n respublikasi oliy va 0‘rta maxsus ta'lim vazirligi 0‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi

Ichki boglovchi va o'tish yoilarida egrilik radiusi 200 m dan kam bolmasligi kerak, qiyin sharoitlarda uni 180 m gacha kamayti- rishga ruxsat etiladi. Lokomotiv deposining yollari ta'mirlash stoyia- iari (handaqlaii) darvozasi oldida kamida lokomotiv uzunligida, vagon darvozasi oldida esa kamida 25 m tc/g'r? yoi bolagi qo'yiiishi kerak.

2. 
   Parklar va strelkali bo⁴giziarni ioyihatash
   

Qabul-jo‘nalish parki yoilarini loyihalash bekatning bosh yollaridan boshlanadi. Yuk poyezdlari uchun har bir qabul- jo iiatish parkining eng kalta yo‘li ushbu liniyalar uchun belgi- iangan me’yoriy (standart) uzimlikda olinishi kerak; mrkning qolgan yollari esa tuzilishi bo‘yicha uzunroq chiqishi mumkin.
Uchastka bekatlarini loyihalashda strelkali ho‘g1zlarning tuzi- lishiga alohida e’tibor qaratiiishi lozim (8.1- rasm). Bo‘g‘izkr zaruriy olkazish qobiliyatini, harakat xavfsizligini, manevr ish- Sarming qulayligini ta’minlanishini hamda parklar va yollardan o‘zaro almashtirib foydalanish imkonini berishi kerak.
Bekatning strelkali bo‘glzlarida olkazish qobiliyatini ta’mmlash uchun ulardr, bajariladigan narakat yollari imkon qboiishi kerak, ushbu maqsadlarda qabul-jolnatish parklarining bo'glzlari alohida seksiyalarga ajratilib, yondosh seksiyalarda parallel harakaflar bajarish ta’minlarmdi. Har bir seksiyada yollar soni 2—4 va undan ko^kproq holish: mumkin.

1. 
   a chizmada ikki yolli liniyalarda joylashgan ko‘ndalang turdagi uchastka bekatining kirish bo'glzi koTsatilgan. Chiz­mada bo‘g‘izning seksiyalanishi PO-1 parkining quvi seksiya yollaridan tarkiblarni tortishni, A yo'nrJishidan parkning yu~ qorigi seksiya yollariga bir vaatda qabul qilish imkonini beradi. Bir vaqtda bajarilishi mumkin bo‘lean harakat operatsiyalarin- ing soni 3 ga teng. Bular yoiovchi yoki yuk poyezd ini bosh yoi bo‘vlab A ga jo‘natish, A dan yuk poyezdlarini qabul qilish va saralash tepaligidagi manevr ishlari.
   

Agar yoiovchi poyezdlari yon yoi bo‘y!ab harakatlanad'gan boisa, u holda 1/11 markaii yoki undan yotiqroq (1/18, 1/22) markali strelkali olkazgichlar qo‘llaniladi. Yuk poyezdlari qabul
us
parklarining kirish bo^kg‘izlarida (ulaming kirish oldidan tezli­gi 50 km/s dan yuqori boisa)
1
A-

.9
/18 markali strelkali olkazgichlarni yotqizish maq- sadga muvofiq boiib, bunda poyezdning bekatga katta tezlik bilan kirishi ta’minlanadi, marshrutning bandligi kamay- adi hamda poyezdlarning per- egon bo‘ylab yurgan vaqti qisqaradi. Uchastka bekatlari­ning bo‘g‘izlarini loyihalaganda bekat elementlarining chizma- lari ko‘rsatilgan tayyor albom chizmalaridan ko‘proq foy­dalanish va ularni tegishlicha moslashtirish tavsiya etiladi.
B
8.1- rasm. Uchastka bekatlarining strelkali bo‘g‘izlari.
ekatning yoi tarmoq- larini loyihalash tugatilgandan so‘ng uning kolidalang kesim- lari loyihalanadi; park yoilari, lokomotiv xo‘jaligi maydonchasi, yuk rayoni va boshqalarning sathi aniqlanadi; bekatdagi suvni qochirish hamda boshqa barcha inshootlar loyihalanganda, bajariladigan ishlarning hajmi va qiy- mati hisoblanadi.

3. 
   Bekatlarda shoxobcha yoMIaming ulanishi
   

Uchastka bekatlarining atrof hududlarida ko‘pincha o‘z shoxob­cha yollariga ega boigan har xil korxonalar va omborxonalar joy­lashgan boiadi. 8.2- rasmda yarim bo‘ylama turdagi uchastka bekatiga shoxobcha yoilarining ulanish variantlari ko‘rsatiIgan. Ulanish va- riantini tanlash asosan korxona maydonchasining yoki omborxo- nasining bekatga nisbatan joylashuviga, ushbu bekatda yoiovchi va yuk poyezdlari harakat miqdoriga hamda shoxobcha yoi bo‘ylab vagon aylanmasiga bogliq bajariladi. Agar korxona jo‘natuvchi marshrut- larini (toliq yoki qisman) qabul qilsa yoki yuklaydigan boisa,

8- variant

'6- variant

8.2- rasm. Uchastka bekatida korxona shoxobcha yoilarining ulanishi.

г. в.

2- variant

J- variant^-' f
4 variant
f
5- variant

uning shoxobcha yolidan bckatning qabul-joiiatish yoilariga to‘g‘ridan-to‘g‘ri chiqish imkoniyati boiishi kerak, poyezdlami shoxobcha yolidan qabul qilish yoki ungajo‘natish, bekatda yoiovchi va yuk poyezdlarini olkazish hamda poyezdlar tarkibini tarqatish va qayta tuzish bilan bogiiq boigan manevr harakatlariga xalaqit be- rmasligi kerak. Ushbu shartlarga shoxobcha yollar ulanishining chiz- madagi I va 4- variantlari mos keladi. Agar bekatda guruhlovchi (группированный) park mavjud bo Isa, ushbu parkdan shoxobcha yoiga uzaiilsa poyezdlar uchun imkon boiishi lozim.
Bekatga yirik zavod, kombinat yoki katta vagon aylanmali sa- noat shoxobcha yolining uianishini bekatga alohida yo'nalish kelib ulanishidek ко‘rib, unga tugun uchastka bekatining tegishii chiz­masi m qollash tavsiya etiladi.

4. 
   Uchastka bekatlarini qayta qurish
   

Aksariyat uchastka bekatlari yetarlich? yoi tarmoqlari va texnik jihozlashga ega boimaganligi lining ish ko‘rsatkichIariga salbiy ta’sir etadi. Ba’zan yollar yetishmasligi oqibatida saralash ishlarini baja­rish uchun bekatning qabul-joiiatish yoilaridan foydalanishga to‘g‘ri keladi, saralash vositasi sifatida esa uzunligi vetarli bolmagan manevr tortish yoilaridan, boshqa hollarda balandligi yeiarli bolmagan kichik quwatli mavjud saralash tepaiiklardan foydalaniladi.
Ko'pincha liniyada ikkinchi bosh yo‘i qurilganda yoki yangi yo‘naiishlar kelib qo‘shilganda bekat chizmasi o‘zgaradi, yoilar soni ko‘payadi, bo‘g‘izlar qayta ishldnacU, mavjud kamchilik- lar bartaraf etiladi. 8.3- rasmda ko‘ndalang turdagi uchastka beka­tida qolshimcha yoilar qurilishi va bekatning bo‘ylama turga ay- lantirilishi munosabati bilan uning qayta qurilishi ko‘rsatilgan.

Yoilarni uzaytirganda hamda bekatni qisman qayta qurganda (yoiovchi platformalarni uzaytirish, yuk rayonini kengaytirish, yangi shoxobcha yoiini ulash va boshqa) bekat chizmasi odatda o‘zgarmaydi. Bunda D yo‘nalishidan yuk va yoiovchi poyezd­lari harakati sezilarli ko‘paygan. A—В yo‘nalishida ikkinchi bosh yoi qurilishi va D dan kelish uchun ko‘prikli kesishuv qurilishi ko‘zda to‘tilgan.
Yoilarni uzaytirish va yangi parklar qurish bosh yoi profil- iga boglab loyihalanadi. Bu hoi ko‘pincha bekatning rivojlanishida bosh yoilar profilini, ayniqsa, qabul-jo‘natish yoilarini pere- gon tomonga uzaytirishda, bo‘ylama va yarim bo‘ylama turlarda yangi park qurishda va boshqalarda to‘g‘ri keladi. Profilni o‘zgartirganda imkon qadar bosh yoi va jadal harakat parklari yoilarini kamaytirmaslikka intilish kerak, chunki mavjud yer polotnosini va ballast qatlamini kesib pasaytirish yollarning mu- rakkab ulanishini va ko‘p xarajatli ishlarni bajarishni keltirib chiqaradi va harakatlarda ko‘pdan-ko‘p to‘xtashlarga olib keladi.
Uchastka bekatni qayta qurishni loyihalash, odatda, yangi bekatlar loyihalanishiga qaraganda murakkab. Chunki qayta qurishda mavjud inshootlarni ko‘proq saqlab qolish va ulardan foydala­nishga harakat qilinadi. Undan tashqari iqtisodiy maqbullik va texnik talablarni hisobga olgan holda bekat chizmalarini zamonaviy na- munaviy chizmalarga yaqinlashtirib, mavjud kamchiliklami bar- taraf etishga harakaf qilish kerak. Ushbu ikki talablarni qondirish odatda bir-biriga teskari ish, shuning uchun ijobiy yechimlar topish maqsadida bir necha variantlami ishiab chiqish va taqqos- lash, shu jumladan, namunaviy bolmagan, ammo qulay vari­antlami ham ко‘rib chiqib taqqoslashga to‘g‘ri keladi.
Uchastka va boshqa katta stansiyalarning rivojlanishi bilan bogliq boigan murakkab hollarda avval bekatlami kelajakka moljallab toliq rivojlanish (генеральный) loyihasi tuzilib, unda ishlarni bajarish har xil navbatchi ranglar bilan belgilanadi.
Katta hajmda qayta qurish bilan bogliq boigan barcha holat­larda bekatni ishlatish ishlariga imkon qadar kam xalaqit berish nazarda tutiladi, yoilarni alohida elementlar bo‘yicha vaqtincha qayta ulash chizmalari tuziladi. Har bir bosqichda yopilishi mum­kin boigan yoilar soni «окпо» deb ataluvchi harakatdagi re- javiy tanaffuslar davomida hisoblab boriladi.

В


l—н loyihalandyotgan уо ‘Наг va qurilmalar

3.