0‘zbekist0n respublikasi oliy va 0‘rta maxsuis ta’lim vazirligi g‘. Hojiahmedov, I. Yaxyayeva, M. Umarova, A. Usmonov sifat menejmenti

Ta’minotchini boshlang'ich attestatsiyalash qanday tartibda amalga oshiriladi?

Ta ’minotchining faoliyatini miqdoriy baholash usullari va ко ‘rsat- kichlari haqida nimalarni bilasiz?

II QISM. SIFATNI BOSHQARISHDA KVALIMETRIYA, STANDARTLASHTIRISH VA SERTIFIKATLASHTIRISH

8. 
   bob. STANDARTLAR, MAHSULOTLAR VA XIZMATLARNI SERTIFIKATLASHTIRISH
   

Mahsulotlar va xizmatlarni sertifikatlashtirish

Sertifikatlashtirish — mahsulotning sifatini tasdiqlovchi tartib.

Xalqaro standartlashtirish tashkilotining (ISO) maxsus qo‘mitasi tomoni­dan 1982-yilda sertifikatlashtirishga quyidagicha ta’rif berilgan: «muvofiqlikni sertifikatlashtirish muvofiqlik sertifikati yoki muvofiqlik belgisi vositasida mahsulot (xizmat) ning muayyan standartlar yoki boshqa me’yoriy-texnik hujjatlarga mosligini tasdiqlashdir».

Odatda, ishlab chiqarish amaliyotida ikki tomon qatnashadi: mahsulotni ishlab chiqaruvchi va iste’molchi. Sotuvchi — vositachi hisoblanib, sotuv jarayoniga xizmat ko'rsatadi, ya’ni sertifikatlashtirilishi mumkin bo'lgan xizmatni yaratadi, lekin mahsulotning sifatiga uning aloqasi yo‘q.

Sertifikatlashtirish — akkreditatsiya yoii bilan davlatdan mahsulot (tovar yoki xizmat) ning sifatini tasdiqlash huquqini olgan uchinchi tomonning harakati. Jahonning hamma davlatlari xalqaro savdoda qatnashadi. Har bir davlat o'zining hududidagi tegishli organda sertifikatlash yo‘li bilan o'z mahsulotining sifatini tasdiqlashga qiziqadi va uning sertifikatlari boshqa davlatlar tomonidan tan olinishi haqida qayg'uradi. Hozirgi vaqtda turli davlatlarning sertifikatlarni tan olishi to'g'risidagi xalqaro bitimlar va bu sohadagi xalqaro hakamlik sudi muhim o'rinni egallaydi. Xalqaro standartlar tizimi ularning asosini tashkil qiladi.

Sertifikat — sifatni tasdiqlovchi hujjat. U mahsulotlar iste’molchila- rining qiziqishlarini, u yoki bu mamlakatda davlatning qiziqishlarini himoya qiladi, masalan, o'zining mahsulot ishlab chiqaruvchilari bilan raqobatni yuzaga keltirishi mumkin bo'lgan mahsulotlarni musodara qiladi. Uzoq xorij mamlakatlari o'zlarining bozorlarini MDH davlatlari mahsulot­larining raqobatidan himoyalash uchun sertifikatlashtirish tizimidan foyda- lanishadi. Sertifikatlashtirish masalalariga yetarli e’tibor bermaslik mahsulot­larning eksportida muammolaming yuzaga kelishi va katta yo'qotishlarga olib keladi, masalan:

• 
  Fransiyada ishlab chiqarilgan va sertifikatga ega bo'lgan shampan vinosi AQSH da 25—30 dollar turadi. Ukrainaning xuddi shunday sifatga ega bo'lgan shampan vinosi sertifikatga ega bo'lmagani uchun 5 dollar turadi;
  
• 
  «Shtamp» Tula zavodi o't o'chirgich ballonlarining yuqori sifatdaligiga qaramay, Rossiya sertifikatining tan olinmasligidan xavfsirab, Germaniyada sotish uchun sertifikat olishga katta mablag' sarflaydi;
  

• 
  Italiya firmasi Zaporojyeda parmalash uchun trubalami ishlab chiqarish zavodini qurdi, biroq quvurlami ItaUya va G‘arbiy Yevropaga sertifikatsiz sotish taqiqlanishi zavodga jiddiy muammo tug‘dirmoqda.