0Raqamli texnologiya fakulteti 2-kurs talabalariga 4-semestr uchun «Falsafa» fanidan yakuniy nazorat savollari

Stixiyali 
dialektika
. 
Keyinchalik 
qadimgi 
mutafakkirlar  ziddiyatlilik  va  o’zgaruvchanlik  fikr
-
mulohazalardagina emas, balki real borliqda ham mavjud 
ekanligini  payqaganlar.  Bu  faktning  tagiga  yetgan  ilk 
mutafakkirlardan  biri  efeslik  Geraklit  bo’lgan.  U  dunyon
i 
«jonli  olov»  yoki  «ikki  marta  kirish»  mumkin  bo’lmagan 
daryo  oqimi  sifatida  tasavvur  qilgan.  Harakatchan 
dunyoda vaqt o’tishi bilan hamma narsa o’zining dastlabki 
shakl-
shamoyilini yo’qotadi va asta
-
sekin o’zining qarama
-
qarshiligiga  o’tadi:  ho’l  narsa  q
uriydi,  quruq  narsa  esa 
nam tortadi; bir narsa boshqa narsaga: sovuq issiqqa, tirik 
o’likka  o’tadi.  Bu  mulohazalarda  hozirgi  talqindagi 
dialektikaning  asoslari  mujassamlashgan.  Shu  sababli 
qadimgi 
faylasuflarning 
stixiyali 
dialektikasini 

---

dialektikaning  tarixan  birinchi  shakli  deb  hisoblash  odat 
tusini olgan. (Bu borliq va bilishning jarayonlar mohiyatini 
anglab yetishga asoslanmagan sodda dialektikasidir.  
O’rta  asrlarda  metafizika  falsafadan  dialektikani 
siqib  chiqargan.  Natijada  dialektika  odamlar  ongiga  diniy 
dunyoqarashni  singdirish  va  mustahkamlash  uchun 
hukmron sinflar faol foydalangan sofistika va sxolastikaga 
aylangan.