|
Ma`ruza
№
6
Ma`vzu: Quvurlarni egish
Reja:
6.1.Umumiy ma`lumotlar
6.2. Quvurlarni bukish va razvalsovkalash
6.3. Quvurlarni egishni mexanizatsiyalash
Tayanch iboralar:
List,taxta, quvurlarni bukish, egish,
quvurlarni
razvalsovkalash
,
zagatovka, gira, bolg`a, egish ishlarini mexanizatsiyalash.
6.1.Umumiy ma`lumotlar
Metallga jismoniy kuch ishlatib, uning shaklini
o`zgartirishga
egish
deyiladi. Chilangarliqaa
buyumlarni giraga qsib yoki sandonga kuyib,
bolgada zarb berish orqali shakli uzgartiriladi.
Yupqa listlar to`qmoq bilan, diametri 3 mm.
gacha bulgan simlar esa ploskogubsa yoki ombir
bilan egiladi. Plastik materiallar egilishga moyil
buladi. Detallarni egishda tu
ғ
rilagich, egish
mashinalari (presslar)dan foydalaniladi. Egish
kuyidagicha amalga oshiriladi: ikkita kuzgalmas
tayanchda erkin yotuvchi zagotovkaga eguvchi
kuch (zarba) ga`sirida egiluvchi kuchlanish hosil qilinadi. Agar bu kuchlanish
materiallarning qayishqoqlik chegarasidan oshmasa, zagotovka olgan shakl uz
asliga kaytsa bunday material egilgan hisoblanadi. ammo,
zagotovkaga
31
berilgan yangi shakl uzgarmasdan kolishi, buning uchun egish kuchlanishi
materialning qayishqoqlikgidan kuchliroq bulishi kerak.
6.2. Quvurlarni bukish va razvalsovkalash
Quvurlarni xar xil radiuslardagi yoylar yoki egri burchakliklar buylab,
kulda yoki mexanizatsiya vositasida, issiq yoki sovuq, ichini kum bilan
tuldirilgan yoki tuldirilmagan xdlda egiladi. Egish usuli uning diametriga,
materialiga va egilish burchagining kiymatiga botiq.
Qizigan xolda egish usuli
diametri 100 mm. gacha bulgan Quvurlar uchun
kullaniladi. Quvurni qizigan xdlda ichiga kum tuldirib egishda dastlab, u
qizdirilib, bir uchi metall yoki yogoch tiqin bilan berkitiladi. Egishda sodir
buladigan yorilish va shunga o`shash holatlarlarning oldini olish uchun kuruq
kum teshiklari 2 mm. li elaqaan
utkazilib, tosh va shagaldan tozalanadi.
Х
addan tashqari mayda kum bu usul
uchun yaramaydi, chunki u yukrri xdroratda Quvurning devoriga yopishib
qalishi mumkin. Kuvurni kum bilan tuldirish uchun titratuvchi kurilmadan yoki
bolgadan foydalaniladi, agar bunday kurilma bulmasa, u xdlda voronka
vositasida kum tuldirish, vaqti-vakgi bilan bolga bilan Quvurni har joyiga
pastdan yukrriga tomon zarba berish keraq
Quvurdagi kumning zichligini zarba berilgandagi tovushga qarab
aniqaanadi. Agar zarba jarangsiz bulib eshitilsa, demaq kum yaxshi presslangan
hisoblanadi. Shundan keyin Quvurning uchini qizdirishda qosil bulgan gazning
chiqib ketishi uchun teshigi bulgan yogoch tiqin bilan berkitish lozim.
Т
iqinlarning diametri Quvurning ichki diametriga bokliq. Ki chik
diametrdagi Quvurlarni loy bilan berkitish kifoya, katta diametrlilari uchun
tiqinlar metalldan bulishi keraq Quvurni egish yakunida osonlikcha chiqarib
olish uchun tiqin kallakli qalib tayyorlanadi.
Х
ar bir Quvurning diametri va material ini x;isobga olgan xrlda egish
burchagi qat`iy belgilangan bulishi zarur. Masalan, Quvurni 90° burchak ostida
egish lozim bulsa, k;izdiriladigan qism uning olti diametriga teng bulishi keraq
Agar, 60° burchak ostida egish lozim bulsa, u xdlda turt diametr, 45° burchak
ostida esa uch diametr va hakazo.
Quvurning egiladigan qismi bur bilan belgilanadi. Bu ish tayyor andoza
vositasida amalga oshiriladi. Qizdirib egishda jarohatlanmaslik uchun
kulkrplardan foydalaniladi. Quvurlar kavsharlash lampalari yoki gaz alangasida
qizgish tus olguncha qizdiriladi. Gorn bilan qaodirishda pista kumirdan
foydalaniladi. Agar Quvur muljaldagi qizgish rangdan o`tib ketsa, biroz
sovutiladi. Quvurni birinchi qizdirishdayoq egish keraq aks holda qayta
qizdirish metallning sifatiga ta`sir kursatadi. Qizdirish jarayonida kumning
isishiga aloxdda e`tibor berish lozim. Yetarli darajada k;izdirilgan Quvurning
sirtida pustloq xosil buladi.
Ish yakunida tiqin chil;arilib, kum tukib tashlanadi. Yetarlidarajada yoki bir
tekis qizdirilmagan Quvurlarni egishda uzilish yoki burma hosil bulishi
mumkin. Egilish sifati andoza bilan tekshiriladi. Payvanddangan Quvurlarning
choki tashqariga qaratib egiladi, aks holda chok «sukilib» ketishi mumkin.
32
Egiladigan Quvurninguchiga diametri katgaroq bulgan Quvurni egish joyiga
yaqinroq qalib kirgizib, kul yordamida katta kuchlanish beriladi .
Do'stlaringiz bilan baham: |
