05-Chilangarlik ma`ruzalar matni

G i rada ikki yoqlama burchaklik yasash
rejalash, zagotovkani kesib olish 
va tugrilashdan ksyii bajariladi (97-rasm). 
Т
ayyorlangan zagotovkani (1) 
burchakliklar (2) orasiga kuyib kisilgach, bolga zarbi bilan egiladi. Keyin 
ikkinchi uchi ham xuddi shu usulda egiladi. Nixoyat egib bulingan zagotovkani 
ulcham buyicha egovlab silliqlanadi. 
Х
omut tayyorlash (egish).
Zagotovkaning uzunligi hisoblangach, 
egiladigan joyini giraga vertikal urnatilgan silindr to`g`irlagichga (1) urab 
ploskogubsa bilan sikdladi va atrofi bolgalanadi (98-rasm, a). Bu ishni ikki 
ishchi bajarishi kerak: birinchi ishchi ploskogubsa bilan zagotovkani 
to`g`irlagichga urab tortib turadi, ikkinchisi bolga bilan uram atrofiga zarba 
berib chiqadi. 
Х
omut shakliga keltirishning oxirgi bosqichi 98-rasmda (
b
,
 
v) 
kursatilgandek bajariladi. 
Kruglogubsa bilan ilmoq egish.
Ilmoq ingichka simdan egib yasaladi. 
Simning bir uchini kruglogubsa bilan qisib uraladi. Ilmoq chizmadagi shaklni 
olgach, ploskogubsa yordamida unga oxirgi ishlov beriladi, chiviqningoshik;cha 
qismi keskich bilan qidirib tashlanadi. 
Vtulka yasash (egish).
Pulattasmadan silindrsimon tufilagichda vtulka 
yasash uchun avval zagotovkaning uzunligi aniqdanadi. 
96-rasm.
Т
ugri burchakli 
tutqichni egish: 
a—chizma;
 b, v—
tutqichning 
ikki tomonini egish;
 g—
tutqich 
yasash; 
/
—zagotovka; 2—
burchakliklar;
3, 5—
gutqich 
uchlari; 
4, 9—
burchakpiklar;
 6, 8—
katta va kichik brus 
to`g`irlagichlar; 7—tepkilar. 
98-rasm.
Х
omut yasash: 
a—
to`g`irlagichda egish;
 b, v—
shakl berish;
 1—
to`g`irlagich;

---

29
Agar vtulkaning tashkoy diametri 20 
mm, ichki diametri 16 mm bulsa, 
uningurtacha diametri 18 mm buladi 
(99-rasm,
a).
Bu holda zagotovkaning 
umumiy uzunligi L=3,14 18= 56,5 mm 
formulasi bilan anikdanadi. 
Zagotovkani 
tugrila 
gich 
bilan 
birgalikda giraga kisiladi (zagotovka 
chorak uram hisobida gira jarlaridan 
yukori 
ga 
chiqib 
turishi 
kerak), 
yumshokroq tiqin orqali unga ustki 
tufilagichni jipslab bolgalanadi (99-rasm, b). So`ngra uni to`g`irlagich bilan 
ag`darib qo`yib, ikkinchi tomoni egiladi (99-rasm,
v, g).
Т
ayyor bo`lgan 
vtulkaning to`g`riligini o`lchov chizg`ichi bilan nazorat qilinadi.