01. Shikastlangan tayanch-xarakat apparati faolyatini tiklashda

-rasm. Skeletning umumiy ko’rinishi 
 
Odam tanasidagi suyaklar joylashishiga qarab bir necha qismga bo’lib o’rganiladi: 
bosh, gavda, qo’l va oyoq suyaklari. Bosh suyagi 23 ta suyaklarning birikishidan 
tashkil topgan. Yuqorida aytilganidek, yosh bolalarda bosh suyagi 23 ta alohida 
suyaklardan tashkil topgan bo’lib, ular bir-biri bilan suyak chok¬lari yordamida 
birikadi. Ularning birikishi bolaning 2-3 oyligi¬dan boshlab, u voyaga yetguncha 
davom 
etadi. 
Gavda skeleti. Gavda skeletiga umurtqa pog’onasi va ko’krak qafasi suyaklari 
kiradi. Umurtqa pog’onasi o’q skeletning asosiy qismi hisoblanadi. Umurtqa 
pog’onasi 33-34 ta umurtqadan tashkil topgan. Uning uzunligi odamning bo`yiga 
qarab erkaklarda 75 sm ayollarda 68 sm ga teng bo`ladi. Umurtqa pog’onasi 5 ta 
qismdan iborat, ya'ni 7 ta bo’yin, 12 ta ko’krak, 5 ta bel, 5 ta dumg’aza va 3-4 ta 
dum umurtqalaridan tashkil topgan.
Umurtqa pog’onasi skeletning tayanchi vazifasini bajaradi, uning ichidagi 
orqa miyani himoya qiladi va oyoq-qo’llar skeletining og’irligini o’z zimmasiga 
oladi.

---

8 
Umurtqa pog’onasi o’sib rivojlangan sari tog’ay to’qimalari suyak 
to’qimalari bilan almashinadi, bu asta-sekin boradigan jarayon. Bo’yin, ko’krak va 
bel tog’ay to’qimalari 20 yoshga kelib, dumg’azaniki 25 yoshda, dum suyaklariniki 
30 yoshga kelib suyaklanadi. 
Umurtqa pog’onasi bola hayotining birinchi yilida, shuningdek, 11 yoshdan 
14 yoshgacha ayniqsa jadal sur'atda o’sadi. Umurtqa pog’onasining o’sishi 
taxminan 20 yoshda tugallanadi. 
Odam tik tura olishi va tik yurishi munosabati bilan umurtqa pog’onasining 
to’rtta egriligi bor va u oyoqlarning yirik bo’g’imlari bilan amalda bir chiziqda 
joylashadi, ana shuning uchun odam muvozanatni saqlaydi. Tug’ilishda umurtqa 
pog’onasining dumg’aza bo’limida faqat bitta egrilik bo’ladi, so’ngra yana uchta 
egrilik hosil bo’ladi. Bo’yin egriligi qavariq tomoni bilan oldinga chiqib turadi 
(lordoz) va bola kallasini tutgandan keyin paydo bo’ladi. Bu bola hayotining 
uchinchi oyiga to’g’ri keladi. So’ngra bola o’tiradigan va yuradigan bo’lganda bel 
egriligi paydo bo’ladi. Bu ham qavariq tomoni bilan oldinga chiqib turadi. 
Nihoyat, 3-4 yoshga kelib, qavariqligi orqaga chiqib turgan ko’krak egriligi hosil 
bo’ladi (kifoz). 7 yoshgacha egrilikdar hali unchalik mustahkam bo’lmaydi va 
yotgan joyida to’g’rilanishi mumkin. Bel egriligi qariyb 12 yoshga kelib uzil-kesil 
shakllanadi.