0 ‘zbek3ST0n tarixi umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 8- sinfi uchun darslik

munos^batlarhdng 
ЬоЧёап  Rossiya  o‘zbek  davlatlariga,  xususan, 
keskinlashuvi 
Xiva  xonligiga  turli  bahonalarni  ro‘kach  qi- 
lib,  bosim  o‘tkazishni  kuchaytirib  bordi. 
Rossiya  1822-yilda  0 ‘rta  juz  va  1824-yilda  esa  Kichik  juz  xon- 
liklarini  bo‘ysundirdi.  Endi  Rossiya  chegarasi  bevosita  Xiva  xonligi 
chegarasiga  yaqinlashib  qoldi.  Bunday  sharoitda  Xiva  xonligi  qozoq 
cho‘llarining  ikki  davlat  o‘rtasida  bir-birini  ajratib  turuvchi  hudud 
bo‘lib  qolishi  uchun  harakat  qildi.  Biroq  Rossiya  buni  istamadi.  Oqi- 
batda,  ikki  davlat  o‘rtasidagi  munosabat  keskinlasha  bordi.
Bu  orada  Buyuk  Britaniya  razvedkasi  o!zbek  davlatlariga  suqilib 
kira  boshladi.  Buyuk  Britaniya  tovarlarining  xonliklar  bozorini  to‘l- 
dirish  xavfi  ham  vujudga  keldi.  Shunday  sharoitda  Rossiya  hu- 
kumati  Xiva  xonligiga  nisbatan  o ‘z  talablari  ko‘lamini  tobora  ke- 
ngaytirib  bordi.  Chunonchi,  u  Xivadan  Amudaryoda  Rossiya  savdo 
kemalarining  suzishiga  ruxsat  berilishini  ham  talab  etdi.  Bora-bo­
ra  Rossiya  Xiva  bilan  munosabatni  harbiy  kuch  orqali  tartibga  so- 
lish  yo‘lini  tanladi.  Shu  maqsadda  1839-yilda  V. Perovskiy  harbiy 
ekspeditsiyasi  tashkil  etildi.  Biroq  Ustyurtning  qattiq  sovug‘i,  oziq- 
ovqat  va  yem-xashakning  yetishmasligi  oqibatida  ekspeditsiya  talafot 
ko‘rdi.  Oqibatda,  V.Perovskiy  orqaga  qaytishga  majbur  bo‘ldi.  Lekin 
ekspeditsiya  izsiz  ketmadi.  V. Perovskiy  ekspeditsiyasi  Xiva  xonini 
Rossiya  bilan  kelishuv  yo'lini  axtarishga  majbur  etdi.
101

---