0 ‘zbek isto n respublikasi oliy va q ‘rta m axsus t a ’lim vazirligi

Fuqarolar iavohzar/izi

Ushbu  sug'urta  turi  sug'urta  qildirgan  shaxsning  sug'urta  qildirgan  shaxs yoki 

uning  xodimlari  beparvoligi  tufayli  azivat  chekkan  har qanday  fuqaroning  ehtimoliy 

da'vosi  oqibatida  ko'radigan  zarami  qoplashi  ko'zda  tutilgan.  Bunda  yetkazilgan 

zaraming  asosiy  miqdori  ham.  yetkazilgan  zarar  va  shikastlar  haqidagi  ishlami 

yuritish bo'yicha sud xarajatlari  ham qoplanadi.

Ishbilarmonlik  faolligi  ulaming  asbob-uskunalari  fuqarolar  uchun  xavfli 

bo'lgan  potensial  jarohatlanish  manbasi  hisoblanishi  mumkin  bo'lgan  ofislar, 

zavodlar,  magazinlar,  binolar  va  boshqa  obyektlardan  foydalanishni  ko'zda  tutadi. 

Ishlab  chiqarish  jarayoni  atrof-muhitning  ifloslanishi  va  boshqa  ko'plab  salbiy 

oqibatlar  bilan  birgalikda  kuzatilishi  mumkin  (butun jamiyatga zarar keltirgan holda). 

Agar  shu  asnoda  har  qanday  l'uqaro  jarohat  oladigan.  shiskatlanadigan  yoki  zarar 

ko'radigan bo'Isa, bunda u kompaniya yoki uning xodimlarini ayblashi mumkin.

Istisnolar

Polis  sug'urta  qildirgan  shaxsning  tasodifiy  fuqarolar  (ishga  yollangan 

xodimlar  emas)  o'limi,  jarohat  olishi,  shikastlanishi  yoki  zarar  ko'rishi  uchun 

fuqarolik javobgarligini  qoplashni ta'minlaydi.  Odatda quyidagi istisnolar mavjud:

►  shartnoma  bo'yicha  javobgarlik.  Sug'urta  qildiruvchi  shaxs  amaliyotda 

qabul  qilingan  shartlardan  ko'ra  o'zi  uchun  yomonroq  artlarda  shartnoma  tuzgan 

hollarda  foydalaniladi.  Bu  holatda  ushbu  shartnoma  bo'yicha  majburiyatlar  tufayli 

yuzaga keladigan javobgarlikni  qoplash istisno qilinadi;

► 

nuqsonli  tovarlami  ta’mirlash  qivmati.  Bu  xarajatlar  polisning  maqsadi 

sifatsiz  ish kabi  harakatlar natijalarini  qoplash hisoblanishi sababli to'lanadigan to'lov 

tarkibidan chiqarib tashlanadi.  Lekin bu bilan ish xarajatlarining o'zi qoplanmaydi;

► 

samolyot.  kema  va  avtotransport  vositalaridan  foydalanish.  Ushbu 

turlaming  har  biri  bo'yicha  javobgarlikni  sug'urta  qilishni  alohida  amalga  oshirish 

to'g'riroq bo'lardi;

► 

qasddan  qilingan  harakatlar  yoki  xato  ish  qilib  qo'yish.  Polis  ulaming 

natijasini  oldindan  aytish  oson  bo'lgan  qasddan  qilingan  harakatlami  qoplashni  o'z 

ichiga olmaydi;

181

---

► 

kasbiy beparvolik.  Keyinroq muhokama qilinadi  (q.  kasbiy javobgarlikni 

sug‘urta qilish).

Ayrim  polislar  mahsulot  sifati  uchun  javobgarlikni  qoplashni  o‘z  ichiga 

olmavdi.  Mukofot  hajmiga  turli  omillar  turlicha  ta'sir  ko'rsatadi.  M a'lum  bir  mulk 

sug'urta  qilinmasligi  sababli  «sug‘urta  summasi»  ham  yo‘q.  Buning  o'm iga  bitta 

sug'urta  hodisasidan  kelib  chiqadigan  da’volar  guruhi  yoki  bitta  istalgan  da’vo 

bo'vicha  riskni  baholashga  ta’sir  etadigan  omillardan  bin  sanalgan  iictkazilgan 

ziyonni  qoplashning  ma’lum  bir  chegarasi  belgilanadi.  Boshqa  omillar  bu  -   ishlab 

chiqarish  jarayonini  sug‘urta  qiluvchining  faoliyat  sohasi,  obyektlarda  begona 

shaxslar  boiish  ehtimoli,  risk  hajmini  belgilab  beradigan  omillar.  da'volam ing 

vujudga kelish tarixi.

Chiaarilayotuan mahsulot sifati uchun javohgarlik

 

Barcha  sotuvchilar,  ulaming  ishlab  chiqaruvchi,  vositachi  yoki  chakana 

savdogar  hisoblanishidan  qat’iyy  nazar,  tovarlar  xaridorlari  yoki  mijozlar  oldida 

mahsulotni  iste’mol  qilish  oqibatida  ulaming  salomatligiga  ziyon  kcltirish  va 

yetkazilgan zarar uchun javobgar  hisoblanadi.  Bu  turdagi  son-sanoqsiz  risklar  ichida 

bir nechta riskni ajratib ko'rsatamiz:

►  yirik shoxli qoramol go‘shti va parranda go'shti  noto‘g ‘ri  qayta  ishlangan  yoki 

inson salomatligiga ziyon keltiradigan tarkibiy qismlardan  iborat bo'lishi  mumkin:

► elektr uskunalar noto'g'ri yig‘ilgan yoki  sifatsiz detallardan  qilingan.  bu  esa tok 

urishiga olib kelishi yoki yong'in sababchisi  bo'lishi mumkin;

►  noto‘g‘ri 

markirovka 

qilingan 

pirotexnika 

mahsulotlari 

bolalaming 

jarohatlanishiga olib kelishi mumkin;

►  mashinalar va asbob-uskunalar talabga javob  bermaydigan  materiallardan yoki 

yig‘uv payti xatoliklar bilan tayyorlangan bo‘lishi mumkin;

►  soch  turmaklashiga  ishlatiladigan  lak  va  bo‘yoqlar  zararli  aralashmalardan 

iborat bo'lishi yoki noto'g'ri foydalanilishi mumkin;

►  gaz  yoki  kimyoviy  moddalaming  chiqib  ketishi  inson  salomatligiga  ziyon 

keltirishi yoki moddiy zarar yetkazishi mumkin.

Mo'yna yoqa dermatit  kasalligiga olib kelgan  holatda  bo'lgani  kabi  ko'p  sonli 

javobgarlar  jalb  qilinishi  mumkin.  Javobgarlar  orasida  magazin,  m o‘ynado‘z, 

mo'ynaga bo‘yoq bergan firma, mo'ynaga ishlov bergan firma va boshqalar bo'lgan. 

Bu  misol  shuni  ko'rsatadiki,  har  bir  kishining  harakatlariga  va  isbotlab  berilgan 

beparvolik  darajasiga  bog'Iiq  bo'lgan  javobgarlikka  olib  keladigan  ko'plab  omillar 

mavjud.