0 ‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi m. T. Turdiyev elektrotexnika va elektronika asoslari

6.2. Transformatorning salt va yuklangan rejimlarda ishlashi
Transformatorning salt ishlash rejimini batafsil ko‘rib chiqamiz. Salt ishlash rejimida ikkilamchi chulg'amdagi tok nolga teng bo‘ladi, lekin birlamchi chulg‘amdagi tok nolga teng emas. Ikkilamchi chulg'am uzilganda birlamchi chulg'amdagi tok salt ishlash toki deyiladi va l s bilan belgilanadi. Transformatoming texnik tavsifida salt ishlash toki sifatida birlamchi chulg‘am kuchlanishi nominal qiymatga teng boMgan qiymati beriladi. Salt ishlash toki nominal tok In ning 2—10% ini tashkil etadi. Salt ishlash rejimida quwat isrofi po‘lat o‘zakdagi isrofni anglatadi. Bu isrof o‘zakdagi uyurma toklar va qayta magnitlanish jarayonida vujudga kel-gan quwat isrofidir. Bu isrof harfi bilan belgilanadi va po ‘lat isrofl deb yuritiladi. Transformator ishlashi uchun zarur bo‘lgan kattaliklar salt ishlash toki va po‘lat isrofi orqali
69

www.ziyouz.com kutubxonasi

hisoblanadi. Shuning uchun bu ikkala kattalik transfor-matoming texnik tavsifida albatta beriladi. Transformatorning salt ishlash quwati isrofi nominal quwatning 0,2—0,8% ni tashkil etadi. Birlamchi va ikkilamchi chulg‘amlaming o‘zaro magnit bog‘liqligini kuchaytirish maqsadida transformator-ning o‘zagi ferromagnit po‘latdan yasaladi. Uyurma toklami kamaytirish maqsadida o‘zak tunukalardan orasiga elektr to-kini o‘tkazmaydigan material qo‘yib, yasaladi.

Birlamchi chulg'am uchun transformator salt ishlash rejimining elektr muvozanat tenglamasini yozamiz.