Ў збекистон р еспубликаси о лий ва ўрта махсус таълим вазирлиги том он и д ан олий ўқув ю ртлари

мий оғирлик кўрсаткичи ёрдамида ундан ишланган конструкция­
нинг оғирлигини, ташиш учун сарфланадиган транспорт харажат- 
ларини аникдаш мумкин.
Ёғоч қуриганда 
кичрайиш 
(киришиш) ва 
тоб ташлаш 
хоссала­
рига эга. Ёғоч толалари 
тўйинган 
(намлиги 2 0 — 28 % га камайган) 
нуқта даражасига етгандан кейин ёғочда бундай ҳолатлар бошла- 
нади. Ёғоч толаларинингтўйинган нуқта даражаси ёғочдан ишлан­
ган буюмлар ёки тахталарни қуритишда катта аҳамиятга эга. Чунки 
қуриш жараёнида ёғочдан аввал эркин ҳолатдаги сув, кейин гиг- 
роскопик ва ниҳоят, моддаларнинг парчаланиши ҳисобига кимё­
вий бириккан сув буғланиб кетади. Эркин ҳолатдаги сув йўқолгун- 
га қадар ёғоч хоссалари ўзгармайди. Гигроскопик ва кимёвий би­
риккан сувларнинг йўқолиши натижасида, ёғочда ҳажмий ва чи- 
зиқли кичрайиш бошланади, зичлиги ва пишиқлиги ортади. Ёғоч 
ҳужайраларидаги ва улар орасидаги намнинг йўқолиши ҳужайра
85

---

найчалари, толалари ва пардаларини ўзаро яқинлаштиради, нати­
жада, ёғочнинг умумий ҳажми кичраяди. Ёғочнинг киришиш кўрсат- 
кичини аниқлаш учун ҳажми ва томонлари ўлчанган нам намуна- 
ни турғун вазнгача қуритиб, яна ҳажми ва томонлари қайта ўлча- 
нади. Киришиш кўрсаткичи қуйидаги формуладан топилади:
у
0= ( K - V / V10°
%’
бунда, У д — ҳажмий киришиш кўрсаткичи, %; V/ — нам намуна­
нинг ҳажми; V — қуригандан кейинги ҳажми.
Янги кесилган дарахт турғун вазнгача қуритилса, унинг ҳажми 
ёки тўла киришиши ҳар хил турлар учун 8,5 дан 19 %гача ўзгари- 
ши мумкин. Оғир ва қаттиқ ёғочларнинг киришиш кўрсаткичлари