Ў збекистон р еспубликаси о лий ва ўрта махсус таълим вазирлиги том он и д ан олий ўқув ю ртлари

кўндаланг берилса, бунинг акси бўлади. Ёғочнинг радиал кесими- 
даги намлик тангенциал кесимидагига нисбатан тез буғланади.
Ҳарорат °С
4.6-расм.
Ёғочнинг мувозанат намлигини аник^айдиган номофамма.
84

---

Ёғочнинг зичлиги деярли ҳамма турлар учун бир хил, яъни у 
ўрта ҳисобда 1,54 г /с м 3, га тенг. Ёғочнинг \ажмий оғирлигини аниқ- 
лаш учун, унинг намлиги 12 %га келтирилади. Бунинг учун ёғоч 
намунаси намлигини 20 %гача қуритиб, олинган кўрсаткичларни 
қуйидаги формулага қўйиб, ёғочнинг 12 %га келтирилган намлик- 
даги ҳажмий оғирлиги ҳисобланади:
Р ' 2 = P * ( \ + Q m \ - K J ( \ 2 - W ) ) ,
бунда, Р ,20 — 12 % намликдаги ёғочнинг ҳажмий оғирлиги, г /с м 3; 
Р №д —
намлиги W % бўлган ёғочнинг ҳажмий оғирлиги, г /с м 3; 
W
 — ёғочнинг намлиги, %; К 0 — ёғочнинг киришиш коэффици­
енти (тилоғоч, қорақайин ва оққайин ёғочи учун 0 ,6 ; бошқа тур- 
даги ёғочлар учун 0 ,5 га тенг).
Кўп ёғоч турларининг ҳавойи қуруқ ҳолатдаги ҳажмий оғирли- 
ги бирдан кичик бўлади. Ҳажмий оғирлигига кўра барча ёғочларни 
қуйидаги ryp yviap ra бўлиш мумкин: \аж м ий оғирлиги енгил — 
4 5 0 —6 50 к г/м 3 (кедр, пихта, арча, арғувон, қарағай, тоғ терак); 
ўртача — 6 5 0 — 750 к г/м 3 (акас, оққайин, .қорақайин, эман, нок, 
каштан, тилоғоч, заранг, шумтол); оғир — 7 6 0 — 1280 к г/м 1 (хур- 
мо, граб, шамшод, писта дарахти, қора дарахт).
Ҳажмий оғирлик кўрсаткичи орқали ёғочнинг физик-механик 
хоссалари тўғрисида тушунча олиш мумкин. Ёғочнинг ҳажмий оғир- 
лиги қанча кичик бўлса, у серғовак бўлиб, унча пишиқ бўлмайди. 
Ҳажмий оғирлик катга бўлганда бунинг акси бўлади. Ёғочнинг ҳаж-