Ў збекистон р еспубликаси о лий ва ўрта махсус таълим вазирлиги том он и д ан олий ўқув ю ртлари

Кремнийли қумтош- 
нинг 
айрим хиллари пардозланган ҳолда қоплама плита сифатида 
ҳам ишлатилади.
О ҳ ак л и қ у м т ош
 табиий оҳак воситасида кумнинг зичланишидан 
ҳосил бўлган. Бундай кумтош кислотага чидамсиз, аммо уни ишлаш 
осон.
К о н г л о м е р а т в а б р е к ч и я
— ш ағалнинг (йириклиги 2 0 мм. гача
126

---

бўлган) оҳак, доломит, лой, мергель, кремний каби табиий це­
ментлар воситасида зичланишидан ҳосил бўлган жинс. Қиррали 
тошларнинг юқори босим остида цементланишидан ҳосил бўлган 
зич жинс брекчия деб аталади. Уларнинг айрим хиллари чиройли 
бўлганлиги туфайли меъморчиликда ва пардозбоп буюмлар тайёр­
лашда ишлатилади.
Кремний, оҳактош қуйқаларидан чўкинди ҳосил бўлаётганда 
ҳайвонот дунёси ва ўсимлик қолдиқлари билан аралашган бўлади, 
бунинг натижасида органик чўкинди тоғ жинслари ҳосил бўлган. 
Анорганик моддалар билан сув ўсимликлари (диатом) орасидаги 
биокимё жараёнлари натижасида ҳосил бўлган жинсга 
диатомитлар 
дейилади. Улар кремнийли ва тупроқ-кремний жинслар таркибида 
кўп учрайди.
Чўкинди жинсларда ўлчами 0,01 дан 1 мм. гача йирикликда 
шакли ғадир-будир кристалланган вулқон куллари учрайди. Чў- 
кинди жинсларнинг тузилиши ундаги минералларнинг ўлчами ва 
шакли орқали аник,ланади. Уларнинг тасвири эса минералларнинг 
жойланиши ва ўзаро шаклларининг мослиги билан ифодаланади. 
Чўкинди жинслар ўзига хос кўп қатламли тузилишга эга. Агар 
қатламли бўлмаса, ундаги минераллар тартибсиз жойлашган бўлади. 
М асалан, қум, ш ағал, қумтош шулар жумласидандир.
Гипс 
— ю мш оқ (қаттиқлиги 2 ), зичлиги 2 1 0 0 — 2 2 0 0 к г/м 3. га