Ў збекистон р еспубликаси о лий ва ўрта махсус таълим вазирлиги том он и д ан олий ўқув ю ртлари

2.2-жадвап
Айрим цурилиш ашёларининг говаклиги
Ашё
Ғоваклиги, 
%
Ашё
Ғоваклиги, %
Оддий 
Ғ И Ш Т
3 0 - 4 0
Оҳактош
2 - 3 5
Оғир бетон
1 0 -3 5
Мармар
0 ,4 - 3
Енгил бетон
3 0 - 8 0
Базальт
0 ,6 - 1 9
Қурилиш шишаси, полимер, пўлат, 
битум ва сув
0
Қумтош
2 - 4 0
Ёғоч
5 0 - 7 5
25

---

Ғоваклигига кўра ашёлар кам ғовакли Ғ <30 %, ўртача Ғ 30— 
50 % ва кўп ғовакли Ғ > 5 0 % rypyviapra бўлинади. Биринчи гуруҳ- 
даги ашёлар конструкциябоп, охиргиси эса иссиқдикни сақловчи 
ашёлар сифатида ишлатилади. Ғовак ашёнинг тўйиниши учун сарф- 
ланган сув оғирлиги шу ашёнинг қуруқ ҳолатидаги оғирлигига 
нисбати орқали ифодаланади. Ғовакларнинг сувга тўла қондирил- 
ган ҳолати ашёнинг ҳажмий сув шимувчанлиги деб аталади. Одатда, 
ғовакларнинг ҳаммаси сув билан тўлмаслиги сабабли ашёнинг сув 
шимувчанлиги унинг ғоваклигидан кам бўлади. Чунки ашёлардаги 
кичик (0,0001 мм. дан 0,001 мм. гача) ғовакларга нормал атмосфера 
босимида сув кирмайди.
Ашёга тўла шимдирилган сув ҳажмининг ундаги ғоваклар ҳаж- 
мига нисбати шимилиш коэффициент деб аталади. Ашёларнинг сув 
шимувчанлигини аниқлаш учун уларнинг қуруқ ва тўла сув шим­
дирилган ҳолатдаги оғирлик фарқини билиш кифоя. Бу ҳолда ашё­
нинг оғирлигига нисбатан сув шимувчанлигини қуйидаги форму­
ла орқали аниқлаймиз:
Сш = ((т,—т)
/
т)
100%>
бунда, 
т —
ашёнинг қуруқ ҳолатидаги оғирлиги, г, кг; 
m s —
ашё­
нинг сув шимдирилган ҳолатидаги оғирлиги, г, кг.
Сув шимувчанликни ашёнинг ҳажми орқали ифодаласа ҳам 
бўлади:
С =
((т — т) / V)
100%,
бунда, 
V —
намунанинг табиий ҳолатдаги ҳажми.
Сув шиму'вчанликни аниқлашда ашёларни аста-секин cj'Bra чўкти- 
риш, қайнатиш ва босим остида синаш усуллари қўлланилади.
Жисмнинг ҳаводаги намликни ўзига ютиш хусусияти ҳаводан