Ў збекистон р еспубликаси о лий ва ўрта махсус таълим вазирлиги том он и д ан олий ўқув ю ртлари

Толалари бўйлаб сиқилишдаги мустаҳкамлик чегарасини аниқ- 
лаш учун ёғочнинг нуқсонсиз жойидан 2 0 x 2 0 x 3 0 мм ўлчамдаги 
намуналар тайёрланади. Намуналар гидравлик прессда сиқилиш га 
синалади ва олинган натижа ёғочнинг 12 % намлигидаги мустаҳ- 
камлигига келтирилади:
a ' 2n,.6 =

12
),
бунда, а ‘2т , — ёғочнинг 12 % намлигида толалари бўйлаб сиқи- 
лиш даги мустаҳкамлик чегараси, М П а; c f m6 — ёғочнинг табиий
8 8

---

нам ҳолатида муста\кам лик чегараси, М П а; а — намлик учун ту- 
затиш коэффициенти.
Тузатиш коэффициенти ёғочнинг намлиги 1 % ўзгарганда 
унинг сиқилиш даги мустаҳкамлик чегараси ўзгаришини ифода­
лайди: оққайин, тилоғоч, қарағай учун а = 0 ,0 5 га, эман, арча, 
пихта учун а = 0 ,0 4 га тенг. Ёғочнинг намлиги унинг эгилишига ва 
мустаҳкамлигига катта таъсир кўрсатади. Нам ёғочнинг эги ли ш ­
даги ва сиқилиш даги мустаҳкамлиги қуруқ ёғочникига нисбатан 
кам бўлади. А йн иқса, нам ёғоч конструкциясига куч аста-секин 
таъсир этганда буни яққол кўриш мумкин.
Ёғоч нам бўлганда ундаги хужайралар елимсимон коллоид мод­
далар билан тўла туради, толалар эса шишган ҳолатда бўлади. Ёғоч- 
нинг қуриши натижасида ундаги эркин ва кимёвий бириккан сув- 
лар буғланиб, елимсимон моддалар толаларга шимилади, натижа­
да, ёғоч қатгиқ ҳолатга ўтади. Ҳужайра пардалари ва толалар таш- 
қи куч таъсирига яхшироқ 
қарш илик кўрсата олиш 
хоссасига эришади. Ёғоч- 
нинг намлиги билан унинг 
мустаҳкамлиги орасидаги 
боғланиш 4.8-р асм да кел- 
тирилган.
Ё ғо ч н и н г т о л а л а р га