Ў збекистон р еспубликаси о лий ва ўрта махсус таълим вазирлиги том он и д ан олий ўқув ю ртлари

енгил ва ю мш оқ ёғочларга нисбатан катта бўлади. Ҳажмий ва чи- 
зикди киришиш кўрсаткичидан ташқари ҳажмий киришиш коэф- 
фициентини қуйидаги формуладан топиш мумкин:
К 0 = У 0 / { W - W ) ,
бунда, W '
 
ва W — бошланғич ва қуритилган намуна намлиги. Бар­
ча турлар учун ҳажмий киришиш коэффициенти 0 ,2 дан 0 ,7 5 % 
гача бўлади.
Ёғоч ҳамма томони бўйлаб бир хилда киришмайди. Қайси тур 
ёғоч бўлмасин у толалари бўйлаб энг кам, яъни метрга 1 мм (0,1 — 
0 ,4 % ), тангенциал кесими бўйлаб энг кўп (6 — 12 %) киришади. 
Бир меъёрда ва секин қуритилган ёғоч бутун ҳажми бўйлаб бир 
хилда киришади: бунда ёриқлар сони ҳам анча кам бўлади. Ёғоч- 
нинг томонлари бўйлаб турлича киришиши, ёғочда ички кучла- 
нишлар пайдо бўлишига сабаб бўлади. Т ез қуритилган тўрт қирра- 
ли ёғоч тўсинидаги ёрикдар 4.7-р асм да келтирилган.
4.7-расм.
Тўсиннинг тез қуриши натижасида ёрилиши. 
86

---

Ғўла ёғочлар қуриганда уларнинг диаметри, тахта ва тўсинлар 
қуриганда эса эни ва қалинлиги кичраяди, аммо бўйи деярли қ и с- 
қармайди. Дарахт танасининг ўзагидан узоқроқ қисмидан тилин- 
ган тахталар ўрта қисмидан тилинган тахталарга қараганда кўпроқ 
тоб ташлайди. Бу ёғоч йиллик қатламларининг кўпроқ қуриши на­
тижасида ҳосил бўлади.
Тасвир (текстура) 
— ёғочнинг ҳар хил йўналишда кесилган 
ю засининг чиройи. Ёғочни қайта ишлагандан кейин, унинг ю за- 
сидаги тасвир янада очилади ва қандай кесилиши ҳамда зичлигига 
кўра ўзгаради. Ҳар бир турдаги ёғочнинг ўзига хос тасвири бор. 
Пардозбоп ашёлар ва мебеллар ишлаб чиқаришда эман, чинор,