Ў збекистон р еспубликаси о лий ва ўрта махсус таълим вазирлиги том он и д ан олий ўқув ю ртлари

бўлади. Булар кучсиз эритма ҳолатида бетонларнинг сув шимув­
чанлигини камайтиришда, буюм юзасини бўяшда ҳамда цемент, 
гипс сингари боғловчиларга (кукун ҳолатида қўшиш) гидрофоб 
хусусият беришда ишлатилади.
Фуранли бирикмалар. 
Фуран смолалар учун хом ашё захиралари 
Ўзбекистонда жуда кўп. Гидролизланадиган ва қишлоқ хўжалиги 
чиқиндилари — сомон, кунгабоқар пояси, ғўзапоя кабилар шулар 
жумласидандир. Фуранли бирикмаларга қуйидагилар киради: фур­
фурол-ацетон мономери (ФА); лигнин-фурфурол смоласи; фур­
фурол анилин полимери. Бу смолалар тўқ қора ёки жигарранг ва 
суюқ бўлади.
Сийрак молекулали кремний-органик полимерлардан (ГКЖ -10 
ва қ.к.) зич молекулали алкилхлорсипанлар олинади. Ундаги крем­
ний молекулалари атрофидан органик радикаллар ўсиб чиққан 
бўлади. Шунинг учун бундай полимерлар синтетик смолалар билан 
осон аралашади. Чизиқли тузилишдаги зич молекулали кремний-
458

---

органик полимерларни синтетик каучуклар леса ҳам бўлади. Улар 
герметик ва сувга чидамли бўтқа ёки елим сифатида ишлатилади. 
Шунингдек, бундай полимерларнинг молекулалари ўзаро қаттиқ 
ёпишган бўлади. Бикр ҳамда 400°С дан юқори ҳароратда ҳам бузил­
майди. Улар асосида юқори ҳароратга чидамли кўпикпластлар, елим­
лар ишланади. Улар қатламли ва толали пластиклар учун самарали 
боғловчи моддадир.
Полиамид полимерлар 
— икки асосли кислоталар билан диа- 
минларни поликонденсациялаб олинган полиэфирга ўхшаш ашё­
дир. Курилиш конструкцияларини сувдан сақловчи парда сифати­
да ишлатилади.
Полиуретанлар 
— таркибида икки ва ундан куп гидрооксил 
гуруҳлари бўлган кўп атомли спиртлар билан изоцианатлардан оли­