Ў збекистон р еспубликаси о лий ва ўрта махсус таълим вазирлиги том он и д ан олий ўқув ю ртлари

Асбест қоғоз асбестга бироз ёпиштирувчи модда (асбест оғир- 
лигидан 5 
%
елим ёки крахмал) қўшиб махсус машиналарда варақ 
ёки рулон тарзида ишлаб чиқарилади. Асбест қоғозининг ҳажмий 
оғирлиги 450 дан 950 кг/м
3
гача, иссикдик ўтказувчанлик коэф­
фициенти 0° да 0,11 —0,15 Вт/(м • °С). Қалинлиги 0,3 мм. дан 1,5 мм. 
гача, 1 м
3
нинг оғирлиги 650— 1900 кг, намлиги кўпи билан 3 % 
бўлади.
Асбест қоғозидан ғовак асбест картон ишланади. У эриган шиша 
ёки елим билан ёпиштирилган текис ва тарам-тарам асбест қоғоз 
қатламларидан иборат. Ғовак асбест картоннинг ўлчами 1000х 1000 
мм, қалинлиги 5 ^ 5 0 мм, ҳажмий оғирлиги эса, асбест қоғози-
395

---

нинг қалинлиги ва орасидаги ҳаво қатламига қараб 250—600 кг/м3, 
иссикдик ўтказувчанлик коэффициенти 0,045—0,08 Вт/(м • °С) га 
тенг. Ғовак асбест картон иссиқ қувурларни муҳофаза қилишда 
ишлатилади.
Иссиқ-совуқни кам ўтказадиган сочилувчан ашёлар. Енгил бе- 
тонларга Ишлатиладиган тўлдиргичларнинг купи қурилишда ис- 
сиқ-совуқ ва товушни ўтказмайдиган ашёлар сифатида \ам қўлла- 
нилади. Буларга керамзит, кўпчитилган перлит, вермикулит, агло- 
по{шт, диатомит буюмлар, шунингдек, домна тошқоли киради.
Ч^Керамзит — лой бўтқасини кўпчитиб олинган тоғ жинси, пемзага 
ўхшаш, шағал шаклидаги енгил сочилувчан ашё. Хом ашё сифатида 
осон эрувчан лой ҳамда кўмирли ва лойли сланецлар, кул ёки темир 
рудаси аралашмаси кабилар ишлатилади. Керамзит кўпроқ курилиш­
да қаватлараро ва ёпма плиталарга қатлам қилиб ётқизила)ш.
Кўпчитилган вермикулит — иссиқ-совуқни ўтказмайдиган со­
чилувчан ашё. Уни олиш учун табиий вермикулит яхшилаб туйила­
ди ва ўчоқда 900— 1000°С ҳароратда куйдирилади. Юқори ҳарорат- 
нинг тезда таъсир этиши натижасида майдаланган вермикулит 
кўпчиб ҳажми 20—25 баробар ортади. Натижада, у жуда енгил ва 
иссиққа яхши бардош берадиган бўлади.
Кўпчитилган вермикулитнинг тўкма ҳажмий оғирлиги унинг 
майда-йириклигига қараб 80— 150 кг/м
3
атрофида. У енгил ва ис- 
сиқ-совуқни ўтказмайдиган бетонлар тайёрлашда тўлдиргич сифа­
тида ишлатилади.