с-п ■
:?
I
t
%
7.
10-расм.
Терракот буюмлар.
7.11-расм.
Тош кентдаги Темурийлар тарихи давлат музейи.
193
Пардозбоп ва кислота эритмаларига чидамли сопол тахтачалар
Пардозбоп тахтачалар юзи сирланган бўлиб, асосан бинонинг
ички девори ва полларини қоплашда ишлатилади.
Сирли қатлам
— эриганда ш иш асимон ҳолатга ўтувчи, осон эрийдиган лойни
буюм юзасига суртиб, кейин пиширганда ҳосил бўлган қатламдир.
Сирланган тахтача юзаси жуда текис бўлганлиги туфайли унда
сув ёки чанг ушланмайди. Турли ранглар билан қориш тириб сур-
тилган сирли тахтачалар девор сиртини безашда, меъморчиликда
ва бош қа мақсадларда кўплаб ишлатилади. Пардозбоп тахтачалар
юқори сифатли лой қориш масидан нам ёки ним қуруқ усул билан
тайёрланади. Кўпинча биноларнинг ички деворларини қоплашда
майолик ва ф аянс сопол тахтачалар ишлатилади. Ф аянс учун хом
аш ё сифатида каолин, дала шпати ва кварц қуми ишлатилади.
М айолик тахтачалар табиий куйган тупроқдан олинади ва улар
нинг юзаси сирланади.
Тахтачаларни таснифлаганда қуйидаги турларга бўлиш мумкин:
ю засининг ш аклига кўра буюртма тасвирли ва фактурали; юзаси-
даги сирнинг хилига кўра ялтироқ, қўнғир, бир хил ёки кўп ранг
ли хира тасвирли. Ш акли ва ўлчами бўйича ички деворларни қоп-
лашда қўлланиладиган қоплама тахтачаларнинг турлари 7.12-расмда
кўрсатилган.
П иш ириш хумдонидан чиққан сопол тахтачанинг сирти сирла
нади ва мустаҳкам ёпиш иш и учун қайтадан пиш ириш хумдонига
киритилади. Курилишда қалинлиги 8, 10 ва 13 мм. ли, тўртбурчак
ва олтибурчакли сопол тахтачалар кўп ишлатилади. Агар тахтача
ф аянс, соз тупроқ, кварц қуми ва каолин аралаш маларидан тайёр-
ланса, унинг қалинлиги 5—6 мм бўлади.
Пардозбоп тахтачаларни қабул қилиш да асосан, улар ўлчами-
нинг аникужгига, сиртининг текислигига ва рангининг тиникди-
гига эътибор бериш зарур. Рангининг ти н и қ ёки бир хилдалигини
аниқлаш учун бир неча тахтачани териб 8—10 м масофадан қара-
лади. Агар ранглари ҳар хил бўлса ёки бош қа нуқсонлар топилса
улар яроқсиз деб ҳисобланади.
''К и с л о т а таъсирига чидамли сопол ашёларга кимё заводларида
кислоталар билан иш лайдиган муҳитда бўладиган махсус буюмлар
киради. М асалан, қувурлар, зарарли сую қпиклар сақланадиган
идиш лар, ш амоллатиш асбоблари, кислотага чидамли ғиш т шулар
жумласидандир. Бундай буюмлар таркибида зарарли аралаш малар
ва эрувчан тузлар бўлмаслиги керак. Кислоталарга чидамли сопол
тахтачалар «К» деб белгиланади.
194
D O
H D ‘ ГЗО ' D D
11
12
Do'stlaringiz bilan baham: |