Ў з б е к и с т о н р е с п у б л и к а с и о л и й ва ў рта м а Х су с т а ъ л и м в а з и р л и г и



Download 4,59 Mb.
Pdf ko'rish
bet171/239
Sana12.06.2022
Hajmi4,59 Mb.
#658543
1   ...   167   168   169   170   171   172   173   174   ...   239
Bog'liq
3-424

Дт 
511<3 
Кт 
Дт 
5С)10 
Кт 
Дт 
64 10 
Кт
Б.к, 7000 
3/350
1/1500 
Б.к. 
2/500
3/3000 
1/1500
2/500
Дт 
6860 
Кт 
Дт 
6010 
Кт
13/350 
4/3000 
I
Савдо ташкилотларида “Ҳисоб-китоб” счёти буйича журнал-ордер 
юритилади, унга ёзувлар асосан банкнинг “Ҳисоб-китоб” хисоби кўчирмасига 
асосланган булиши керак. Кўчирмада амалга оширилган операциянинг рақами, 
суммаси, қайси ташкилотнинг хисоби билан корреспонденция қилинганлиги, кирими 
ва чиқими буйича курсатилади. Давлат банкидан кўчирма олингандан кейин унда 
курсатилган суммалар тегишли хисоблар билан корреспонденцияланади, яъни 
бухгалтерия проводкалари берилади. Журнал-ордернинг дебет ва кредит томонлари 
ойлик оборотлари хисобланиб, яъни бошлангич қолдигига дебет обороти кушилиб 
кредит томони айрилади ва ойнинг охирига булган қолдиқ суммаси чикарилади.
3-§. ТОВАР ВА ХИЗМАТЛАР УЧУН ОЛИБ БОРИЛАДИГАН 
ҲИСОБ-КИТОБ ТУРЛАРИ ВА ҲИСОБИ
Савдо ташкилотлари белгиланган режаларни бажариш, исътемолчиларга 
белгиланган муддатларда товар ва материалларни етказиб беришда тегишли хисоб- 
китоб ишларини олиб борадилар. Ҳисоб-китоб ишларини бажарувчи марказ бўлиб 
банклар хисобланади. Банк ташкилотлар ўртасидаги хисоб-китоб ишларини тартибга 
солиб, шартнома шартларининг бажарилишини, белгиланган тўлов муддатларининг 
ўз вактида уддаланишини таъминлайди. Товар, бажарилган иш ва хизматлар учун 
олиб борадиган хисоб-китоб ишлари банкда пул маблагларини биринчи ташкилотдан 
иккинчи ташкилотга утказиш йўли билан бажарилади. Ҳисоб-китоб ишлари мол 
етказиб берувчи ва молни қабул қилувчи ташкилот-ларнинг жойлашган ўрнига 
қараб ва хисоб-китоб ишларини олиб бораётган банкнинг жойлашган жойига 
қараб, бир шахар доирасидаги ва бошқа шахар доирасидаги хисоб-китоб ишлари


деб, мол етказиб берувчи ва қабул қилувчи ташкилотлар бир шаҳарда жойлашган 
бўлиб, банк томонидан операцияларнинг бажарилишига айтилади.
Халк. хужалиги тармокларида накд пулсиз олиб бориладиган хисоб- 
китобларнинг куйидаги шакллари ишлатилади:
а/ ҳисоб-китоб олиб боришнинг акцепт-инкасса формаси; 
б/ хисоб-китоб олиб боришнинг аккредитов формаси; 
в/ юк обороти буйича махсус хисоб формаси; 
г/ чеклар орқали хисоб-китоб олиб бориш формаси
д/ режали туловлар буйича хисоб-китоб формаси; 
ж/ аккорд системаси буйича хисоб-китоб олиб бориш 
формаси.
Ҳисоб-китоб олиб боришнинг акцепт-инкасса формаси
Халқ хужалиги тармокларида хисоб-китоб олиб боришнинг бу формаси 
1932 йилдан буён ишлатилмокда. Ҳисоб-китобнинг бу формаси мол етказиб берувчи 
ташкилот билан молни олувчи ташкилот ўртасидаги ташкилот апоқаларини накд 
пулсиз олиб боришда ишлатилади ва хар бир ташкилот тўлиқ хужалик хисобида 
иш юритиши ва давлат банкида тегишли хисобларга эга булган ташкилотлар билан 
олиб борилади. Акцепт-инкасса формасининг ўзига хос хусусияти шундаки, бу 
формада ташкилот тўлов қобилятига эга булиши, бажарилган иш ва хизматлар 
жунатилган товарлар, албатта, тузилган шартнома шартларига мос келишидир. 
Товар юборувчи ва товар олувчи ташкилотлар ўртасидаги хисоб-китоблар тўлов- 
талабномасини банкка топширади.
Тўлов-талабномасида курсатилган суммаларнинг тўғрилиги, банк 
реквизитлари текширилгандан кейин банк тўлов-талабномасини қабул қилади. 
Товар олувчи ташкилот инкассага қўйилган тўлов-талабномасининг энг кам суммаси 
товар юборувчи ва олувчи ташкилотлар бир шахарда, шахар доирасида жойлашган 
бўлса, 25 сўмдан, бошқа-бошқа шаҳар доирасида бўлса 50 сўмдан кам бўлмаслиги 
керак.
Тўлов-талабномасини тўлашга розилик бериш бевосита товар олувчи 
ташкилотга боғлиқдир. Ҳисоб-китоб ишларини амалга ошириш, яъни тўлашга 
розилик бериш кетма-кет ёки олдиндан розилик бериш йўли билан амалга 
оширилади. Тўлов-талабномасида кўрсатилган сўммалар товар олувчи ташкилотлар 
текширилиб, унинг шартнома шартларига мос келишини аниклаб чиқилгандан 
кейин кўрсатилган сўммани тўлаш учун розилик берилади. Мол етказиб 
берувчилардан жўнатилган товарларни тасдикловчи хужжатларга асосланган тўлов- 
талабномаси товар олувчи томонидан тўлиқ ёки қисман тулашдан воз кечганлиги 
тўғрисида банкка хабар бермаса, у ҳолда тўлов талабномасининг суммаси мол 
етказиб берувчи ташкилотнинг хисобига ўтказиб берилади.
Товар олувчи ташкилот томонидан тўлов-талабномасида кўрсатилган 
сўммаларда хатолик борлиги аникланса, жунатилган товарлар шартномада 
кўрсатилган, сифат жихатдан тегишли нуқсонларга эга бўлган товарлар 
жўнатилганлиги аникланса, тўлов-талабномаси тўлашдан қисман ёки тўлиқ воз 
кечиши учун ташкилот банки бир шахар доирасидаги ташкилотлар икки кун 
ичида, бошқа-бошқа шахарларда жойлашган ташкилотлар учун уч кун ичида хабар 
бериши керак. Агар тўлов-талабнома суммасидан қисман ёки тўлиқ тўлашдан воз 
кечиш банк томонидан белгиланган мудцатлардан кечиктирилса, даъволар банк 
томонидан қабул қилинмайди.
Мол етказиб берувчи ва товар олувчи ташкилотлар ўзаро хисоб-китобларни 
тўғри шартнома шартлари бўйича олиб бориши керак. Ҳар икки ташкилот учун 
шартнома шартларини бузиш, унга риоя қилмаслиги бўйича тегишли жарима 
сўммалари белгилангандир. Агар мол етказиб берувчилар томонидан шартнома 
шартлари бузилса, яъни кўрсатилган товарлар тўлиқ товар олувчиларга етказиб


берилмаса, у ҳодца мол етказиб берувчи ташкилот етказиб берилмаган товарлар 
суммасига нисбатан товар олувчига жарима тулайди.
Товар олувчи куйидаги ҳолларда тўлов-талабномасида курсатилган 
суммаларни тулашдан тўлиқ ёки қисман воз кечиши мумкин:
а/ банк томонидан белгиланган ҳисоб-китоб ишларига риоя қилинмаганда; 
б/ шартнома шартларининг бажарилишига риоя қилинмаганда; 
в/ жўнатилган товарлар белгиланган стандарт нормаларига 
тўғри келмаса;
д/ қонун бўйича тўлашдан воз кечиш кўзда тутилган бўлса.
Савдо ташкилотлари томонидан тўловдан қисман ёки тўлиқ воз кечиш 
тасдикланмаса, мол етказиб берувчиларга асоссиз тўловдан воз кечганлиги учун 
тегишли жарима тўлайди. Агар тўлов ҳужжатларини ўз вақтида бажармаса, унда 
савдо ташкилоти тўловни кечикканлиги учун ҳар бир кунига 001 фоиз тўлов 
суммасига нисбатан жарима тўлайди. Ҳисоб-китоб олиб боришнинг акцепт-инкасса 
формасида товар юборувчи ва олувчи ташкилотлар ўртасидаги ҳисоб-китоблар 
“Мол етказиб берувчи ва пудратчилар билан ҳисоблашишлар” счётида қайд килинади.

Download 4,59 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   167   168   169   170   171   172   173   174   ...   239




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish