*/ V /*v • •.* • j menejment nazariyasi 0‘quv qollanma 0‘zbekist0n respublikasi oliy va 0‘rta maxsus ta’lim vazirligi

Mehnat  faoliyatining  maqsadi 
biror  natijaga  erishish,  masalan, 
mahsulot  ishlab  chiqarish  yoki  xizmat  ko‘rsatishdan  iboratdir.  Har 
qanday  xodim  yoki  ulaming  guruhi  uchun  natija  samaradorligi,  ya’ni 
vaqt birligi
 
-
 
soat,  kun,  yil  mobaynida  ishlab  chiqarilgan  mahsulot,  ko‘rsatilgan 
xizmat  miqdori  muhim  ahamiyatga  ega.  Bu  natija  qanchalik  yuqori 
bo‘lsa,  uning  birligiga  sarflangan  xarajat,  shu  jumladan,  xona,  bino 
uchun  ijara  haqi  elektr  quwatidan  foydalanish  haqi  va  shu  kabilar 
shunchalik  kamroq  boiadi.  Binobarin,  mehnat  unumdorligi  yuqori, 
mahsulot hajmi ko‘proq boisa, uning xarajatlari kamroq boiadi. Mehnat 
samaradorligi mahsuldorligi mehnat ko‘rsatkichi bilan olchanadi.
 
Mehnat  unumdorligi  -  xodimlar  mehnat  faoliyatining  iqtisodiy 
samaradorligi  ko‘rsatkichidir.  U  ishlab  chiqarilgan  mahsulot  yoki 
ko‘rsatilgan xizmatlar miqdorining mehnat xarajatlariga nisbatan, ya’ni 
mehnat  xarajatlari  birligi  hisobiga  ishlab  chiqarilgan  mahsulot  bilan 
                     
76
 O’zbekiston Respublikasi Prezidenti L Karimovning 9 may - Xotira va qadrlash kuni munosabati bilan ommaviy axborot 
vositalari uchun bergan intervyusi. “Tarixiy xotira va inson omili - buyuk kelajagimizning garovidir ’ risolasi. 12.06.2012
 
287 

---

 
belgilanadi.  Jamiyatning  rivojlanishi  va  uning  barcha  a’zolari 
farovonligi  darajasi  mehnat  unumdorligi  darajasi  va  uning  o‘sishiga 
bog‘liqdir.  Bundan  tashqari,  mehnat  unumdorligi  darajasi  ishlab 
chiqarish  usulini  ham,  hatto  ijtimoiy  -  siyosiy  tuzumning  o‘zini  ham 
belgilab beradi.
 
Mehnat  unumdorligi  ko‘rsatkichi  mehnat  samaradorligi  va 
natijadorligining  barcha  jihatlarini  aks  ettirmaydi,  masalan,  u  mehnat 
sifatini  hisobga  olmaydi,  bundan  tashqari,  mehnat  resurslaridan 
oqilona  foydalanish  zarurligini  ifodalamaydi.  «Mehnat  unumdorligi» 
tushunchasiga o‘z ahamiyati jihatidan yaqin, lekin mazmunan yanada 
kengroq  bo‘lgan  tushuncha  «mehnat  samaradorligi»  tushunchasidir.