“ пул ва банклар

ХХР айирбошлаш курсининг ҳаракатланиши кўрсаткичи
74
(трлн). 
Юқоридаги расмдаги маълумотларда Хитой миллий валютасининг 
айирбошлаш курси динамикаси ўзгаришини кўришимиз мумкин. Хитой 
миллий валютаси юан яъни РМБ (Ренминби) охирги охирги йилларда чет эл 
валюталарга нисбатан алмашинув курси тушмоқда. Жумладан, Хитой 
юанининг АҚШ долларига нисбатан доимий ревалвация бўлаётганини 
кўрамиз, яъни 2010 йилда УСД/РМБ курси 6,75 бўлган бўлса, 2014 йилга 
келиб эса, бу алмашинув курси 6,00 атрофида бўлган. Шунингдек, Хитой 
миллий 
валютасининг 
реал 
ва 
номинал 
харид 
қуввати 
ҳам 
мустаҳкамланмоқда.
Бунга сабаб Хитой савдо баланси доимий профитсит билан чиқмоқда. 
Хитой савдо балансида экспорт ҳажми импорт ҳажмига нисбатан ойига 20-30 
млрд. АҚШ долларига тенг миқдорда профитсит кузатилмоқда. Шунингдек, 
Хитой Халқ банки (Марказий банк) доимий равишда валюта 
интервенциясини ўтказмоқда. Халқаро экспертларнинг фикрича, агар Хитой 
Халқ банки валюта интервенциясини ўтказиб, АҚШ долларини сотиб олмаса, 
1 Хитой юани 1 АҚШ долларига тенг бўлишини тахмин қилмоқда. Бу ҳолат 
Хитой иқтисодиётига жуда катта салбий таъсир кўрсатади, чунки Хитой 
иқтисодиёти экспортга мўлжалланган иқтисодиёт ҳисобланади. Хитой ички 
истеъмол даражаси паст. Ҳозирда Хитой ҳукумати жаҳон иқтисодий 
инқирозига қарши ички истеъмол даражасини оширишга ҳаракат қилмоқда.
74
Annual report 2014 China. 
www.cpb.org
 

---

Хитой пул массаси ва кредитларининг ўсиши
75
(2010-2014 йй.,%).
Хитой Халқ банки иқтисодий ўсишни қўллаб-қувватлаш учун, ҳамда 
биржадаги ортиқча чет эл валюталарини интервенция ёъли билан олиш 
сабабли муомалада юан миқдорини доимий ошириб бормоқда. Жумладан 
Хитойда 2014 йилда М2 монетизация коэффитсиэнти 187 фоизни ташкил 
этган. Бу ҳолат дунёда Япониядан кейинги иккинчи ўринни эгаллайди. Шу 
сабабли ҳозирда Хитой тижорат банкларида кредит ресурслари етарлича 
катта салмоққа эга. Юқоридаги расмдан кўришимиз мумкинки, 2010 йилдан 
2014 йилга қадар Хитой иқтисодиёти бир маромда сақланган, шу сабабли 
тижорат банкларининг кредитлаш ҳажми, қабул қилган депозитлари ҳажми 
бир маромда бўлиб келмоқда. Шунга қарамасдан, Хитой тижорат 
банкларининг кредитлаш салоҳияти дунёда энг юқори ўринда туради. 
2014 йил ноябрь ойидан бошлаб Хитой ҳукумати банк тизимида 
ислоҳотларни янада чуқурлаштириш ҳамда уларни янада эркинлаштириш 
чора-тадбирлар доирасида кредит ва депозит фоиз ставкаларини тижорат 
банклари ихтиёрига секинлик билан топшириш ёълга қўйилди.