“ пул ва банклар

1.
 
Пул тизимининг барқарорлиги ва эластиклиги принципи. Пул 
тизимининг барқарорлиги деганда пулнинг барча функцияларини тўлиқ 
бажарилишини таъминлаш тушунилади. Пул тизимининг эластиклиги 
деганда пул тизимининг иқтисодиётнинг пул маблағларига бўлган талабини 
ўзгаришига ўз вақтида жавоб бера олишига айтилади.
2.
 
Муомалага чиқарилган пулларнинг таъминланганлик принципи. ХХ 
асрнинг 70-йилларига қадар муомалага чиқарилган нақд пуллар олтин билан 
таъминланар эди. Муомаладаги ҳар бир АҚШ доллари 1$=0.88 грамм соф 
олтин асосига эга эди. 1 унция = 35$ баҳода алмаштириб берди. 1 унция = 
31.1 грамм соф олтинга тенг. Миллий валютанинг олтин билан 
таъминланиши баҳо масштаби деб аталади. 1976-1978 йилларда бўлиб ўтган 
Ямайка жаҳон валюта тизимида олтинни демонитизация қилиш тугатилди. 
Бу олтиндан тўлов воситаси сифатида фойдаланишни таъқиқлаш. Натижада 
баҳо масштаби дунё мамлакатларида бекор бўлди, энг охирги давлат 
Шветсария баҳо масштабини 2011-йилда бекор қилди. Ҳозирги даврда 
муомалга чиқарилаётган пуллар Марказий банкнинг активлари билан 
таъминланади.
3.
 
Пул айланмасини режалаштириш ва прогноз қилиш принципи. 
4.
 
Пул айланмасини назорат қилиш принципи
Пул тизимлари ХВИ-ХВИИ асрларда ишлаб чиқариш капиталистик 
усулининг юзага келиши ва қарор топиши муносабати билан шаклланган, 
бироқ шундай бўлса ҳам, унинг айрим элементлари бундан анча олдин пайдо 
бўлган. Товар-пул муносабатлари ва ишлаб чиқаришнинг капиталистик 
усули ривожланиши билан пул тизимида сезиларли ўзгаришлар юз беради.
Пул тизими турлари пул қандай шаклда амал қилишига боғлиқ, яъни 
умумий эквивалент - товар сифатида ёки қиймат белгиси сифатида бўлишига 
қараб қуйидагича пул тизимлар мавжуд бўлган.
1. Металл пул муомаласи тизимлари.
2. Қоғоз ва кредит пуллар муомаласи тизимлари.

---

Биринчи тизимда металл пул бевосита муомалада бўлади ва пулнинг 
барча функцияларини бажаради, кредит пуллар эса металлга алмашиниши 
мумкин;
Кредит ва қоғоз пуллар муомалага киритилиши билан қоғоз пуллар 
муомаласи тизими юзага келган.
Мамлакатда умумий эквивалент сифатида қабул қилинган металлга ва 
пул муомаласи базасига қараб пул тизими биметализм ва монометализм пул 
тизимларига бўлинади.