, lokomotivning tortishish qobiliyatidan to’liq foydalangan holda yo’nalishi ko’tarilishi

N_l-s=Q^e_sutγ/Q_l-s ta (3.18)

Bu yerda:

Q^e_sut - ekskavatorning sutkalik ishlab chiqarish unumdorligi (m³/sut);

Q_l-s – lokomotiv sostavining sutkalik ishlab chiqarish unumdorligi (t/sut);

Yetarli darajadagi aniqlik bilan lokomotiv sastavining sonini , zaboyga yuklash va almashtirish uchun umumiy vaqtga nisbatan ham o’rnatish mumkin:

N_l-s=T_r/t_n+t₀ ta (3.19)

Lokomotiv sostavdagi vagonlar soniga qarab lokomotivlar soni quyidagi formula orqali aniqlanadi:

N_v = n_fN_l-s ta (3.20)

3.8 Vaqtinchalik temir yo’llarning harakati va ularga xizmat korsatish.

Ishchi qavatdagi trassada yangi harakatlanish yo’li har bir zaxodkada qayta ishlab bolingandan so’ng ishlanadi, otvalda esa har bir otval zaxodkasi tugagandan song. Harakatlanish yo’li zaxodka kengligiga har bir 100 ming m³ jins uchun o’rtacha 0.8-1.0 km yo’l ishchi qavatda va 0.4-0.6 km otvalda tayyorlanadi.

Harakatlanish yo’li alohida qismlarda qayta ishlanadigan – qayta ishlassh yo’li yoki qayta ishlanmaydigan – siljish yo’li.

Qayta ishlash yo’li alohida qismlarda qavatdagi bir kovshli ekskavator ishlashi yoki yurishi gusenitsalik ko’p kovshli ekskavator (tarsavoy zaboyda) va otvalda ishlashini belgilaydi. Mexanizatsiyalash sifatida kran strelalari, traktorli yuk kotargichlar va yotqizish poezdlari qo’llaniladi.

(3.14 rasmda) temir yo’lda krng almashtiruvchi sterilalik kran, yurishi gusenitsalik yoki havo g’ildirakli, asosiy ko’rsatkichlari kreanning yuk ko’tarish quvvati va sterilaga qancha ketishi.

(3,15 rasmda) Kran yordamida temir yo’lni qayta ishlash va oldinga siljish yo’li ko’rsatilgan. Bitinchi navbatda kran qayta yotqizish uchun tayyorlangan eski yo’l bo’ylab tutashgan (qavatga o’tadi) joydan murvatning uchiga

o’tadi (3.15a rasm), bu yerda temir yo’l bo’g’imlari allaqachon uzilgan va aloqa tarmog’I demontaj qilingan. Yangi trassaning yo’l qismlari kranga mos ravishda oldindan rejalashtiriladi, bu yerda bir vaqtning o’zida qayta yo’lmni qayta yig’ish ishlari olib boriladi. Bunday usul yuqori ishlab chiqarish uchun xarakterlanadi: 1500-2000 m yo’lni tayyorlash uchun o’rtacha 2-3 kun sarflanadi. Yangi yo’lga jinslarni yuklash faqat yo’lni tayyorlash ishlari to’liq yakunlangandan so’ng va yo’l qismlarini tamirlash va muvozanatlashtirish yangi uzun trassada kalta bo’lmagan lokamotiv sastavi tahrirlanadi. (3.15b rasmda) qayta tiklanayotgan yo’lda kran yangi yo’lga tomon harakat qiladi. Yo’lning eski qismlarini qayta tiklash uchun tayyorlab olinadi, shpalga relsni oldindan tarmoq panjara qilib olish zarar bermaydi, bu qishgi vaqtda juda muhim. Ammo har bir keying bo’g’inni qo’ygandan so’ng kran bo’g’inni ulanishini kutib turishga majbur, tamirlash va tekshirish, kran barqarorligini ta’minlash zarur. Bu yerda ishlab chiqarish birinchi holatga qaraganda qayta qo’yish pastroq.



Temir yo’lidagi kranning texnik ko’rsatkichlari.

3.6 jadval

Ko’rsatkichlar		KED-253	EDK-300/2			EDK-500/1	THG-6304
Yuk ko’tarish quvvati, t		16.7-25	58.8			40-80	98
Sterilaning uzunligi, m		20-15	15			28-20	28
Qayta tiklanayotgan qismning uzunligi, m		12.5	12.5			12.5-25	12.5-25
Qayta to’ldirish qadami, m		20-36	15-28			20-36	20-36
Texnik ishlab chiqarish quvvati, m/s
To’g’ridan – to’g’ri qayta qo’yish		100	100			77-88	113-120
Oraliq yo’l bilan qayta qo’yish		45	45			45	45-60
Og’irligi, t	63.9			80	111			120

Harakatlanishda ushbu usulning afzalligi shundaki, yangi yo’lni qayta ishlashni butun yo’lni qayta yotqizilishini kutmasdan boshlash mumkin, ammo buni yangi yo’l uzunligi lokomotiv uzunligiga mos kelganidan keyin amalga oshirish mumkin. Agar yo’lni yotqizish bosqichi kran ko’tarilishining maksimal darajasidan oshsagina krann temir yo’l trassasida ishlatishda ko’p marta yotqizish qo’llaniladi, bunda yo’l aloqalari kran teskari

yurish paytida oraliq po’lat formaga vaqtincha o’tkaziladi va keyin yangi yo’lga yaqinlashib kelayotgan zarblar orqali biriktiriladi (3.15c,d rasmda). Kranning orqaga burilish bilan yotqizishda ishlashi 500 m/smenaga nisbatan 160 – 180 m/smenagacha pasayadi. Gusenitsali katta qadamlar bilan yo’lni eski va yangi yo’llar o’rtasida ko’chirishga joylashgan, kranni strelasini 180⁰ burilishi bilan yangi pozitsiyali bog’lanishlarni osonlashtiradi. Ushbu holatda kranning ish unumdorligi 300 m/smenaga yetadi. Kontakt simi olib tashlagandan so’ng aloqa tarmog’ining tayanchlari (agar ular shpallarga bog’langan bo’lsa) rels- shpal bilan bira ko’chiriladi. Agar tayanchlar yerga o’rnatilgan bo’lsa, ularni tayanchlarini uzatish uchun maxsus mashinalar yordamida harakatlatiriladi.

Kranda yo’llarni qayta yotqizish samaradorligi quyidagi formula bilan aniqlanadi:

Q_kr=60T_smK_iE_zv/t_s.p m/smena (3.27)

Bu yerda :

T_sm – smena davomiyligi, soat;

K_i – vaqt birligida krandan foydalanish koeffetsenti (K_i=0.65-0.75)

L_zv – rels qismlarining uzunligi, m;

t_s,p – bitta qismni qayta qo’yish siklining davomiyligi (yozda 8-10 min, qishda 10-13min, ko’p marta qayta qo’yish 18-22 min).

Otvallarda qayta joylashtirishni 35 m gacha guenitsali va havo g’ildirakli yurish orqali, 50 m gacha qayta joylashtirish –rejalashtirish orqali bajarish mumkin.. Agar qayta joylashtirishni 50 m gacha oshirilsa, otvallarda qadamlovchi ekskavatorlar bilan xarakterlanadi, bu holatda yo’lda ishlab harakatlanish qayta joylashtiruvchi poezd (3.16 rasm), kran va platformani o’z ichiga oladi. Poezd orqaga harakatlanayotganda kran eski yo’ldan temir yo’l aloqalarini olib ularni platformaga joylashtiradi. Uni to’ldirgandan so’ng poezd yangi trassaga o’tadi, u yerda oldinga siljib platformaga qizmlar joylashtiriladi. Qayta joylashtirishning bu usulida ishlab chiqarish pastroq, ammo ishlash hajmi kranli qayta joylashtirishdan ko’ra yuqoriroq.

Yo’llarning harakati ularni alohida qizmlarga ajratmasdan amalga oshiriladi. Yo’lni demontaj qilmasdan vertical – gorizantal harakatlanishning ma’lum bir chegarada o’tkazish imkoniyatiini beradi. Keying yangi yo’lni bohslashda faqat yangi trassa ishlab chiqarish rejalashtiribgina qolmay, qavatdagi qismlar yoki qurilish bilan otval va yangi trassani ham rejalashtirish kerak.

Yo’l qismlarini qayta ishlamasdan joylahshtirishda siklik yoki uzluksiz harakatlanish shuningdek turniketlar ishlatiladi.

Siklik o’zgartirgich (3.17 rasm) temir yo’l ustidagi yengil platform bo’lib, ichki yonish dvegateli va rels tutgichlaribilan jihozlangan panjara va ko’tarish rachakli

mexanizmi bilan jihozlangan. Platform harakatlanish joyiga o’rnatilgandan so’ng, ikkala relaga ha tiqilib qoladi

va shpalga bashmakli ko’tarish rechagli mexanizmi qo’yiladi, shunda tishli reyka harakatlanadigan tomonga egiladi. Rechakli mexanizm platformada yoqilganda, bashmak panjara bilan shpalga tushgunicha 05-0.6 m balandlikka ko’tariladi. Bunday holda tizim muvozanati yo’qoladi va 6-17 m gacha bo’lgan yo’lning bir qismi goriantal tekislikda 0.5-0.9 m masofaga o’tkaziladi, shundan so’ng ko’tarilgan platform yangi nuqtaga o’tkaziladi va barcha harakatlar qaytadan takrorlanadi. Shunday usulda yangi trassaga qadar harakatlanishning barcha qismlarida bir necha bor o’tiladi. Harakatlanishning umumiy qadami cheklangan va 3-4 m dan oshmaydi shuning uchun yo’lni siklik qayta tiklashga mos harakatlanish tanlanadi, masalan omochli kichik hajmli otval zaxodkalari uchun otval yo’lida harakatlanish. Shuningdek ular kranda qayta yoqizish paytida temir yo’l shpallarini oldindan ko’tarish (yerdan ajratish) uchun yordamchi uskunalar sifatida ishlatiladi.

Uzluksiz yo’l tashish bu relslari rolikli, yo’lni