Ðàõèìîâ Ìатназар

Firma va kompaniyalar bonkrotligini tartibga solish va ular moliyaviy tahlili natijalarini umumlashtirish

Xo’jalik yurituvchi sub’ektlarning bonkrotligi O’zbekiston Respublikasining “Bonkrotlik to’g’risida”gi Qonuni va unga keyinchalik kiritilgan qo’shimcha, o’zgartirishlar bilan va boshqa me’yoriy xujjatlar bilan tartibga solinadi.

63F
I.f.n. dotsent S.Najmiddinov, N. Xasanovlar tomonidan chop etilgan “Korxona moliyaviy holatini baholash”(muammolar va ularni hal etish)-deb nomlangan o’quv qo’llanmasida ) – “bonkrotlik belgilangan tartibda korxonaning iqtisodiy nochorligini tan olish, xo’jalik sudi tomonidan uni bonkrot deb e’lon qilish demakdir” deb yoziladi.⁶³
Firma va kompaniyalar bonkrot deb e’lon qilinadi qachonki, bonkrotlik faktlarini barchasi e’tirof etilsa.
Bonkrotlik tahlili bevosita tahlil natijalarini umumlashtirish va rasmiylashtirish asosida bayonnoma tuzish bilan yakunlanadi. Bayonnomada korxonaning moliyaviy ahvoli va uning iqtisodiy tashxisi, korxonaning iqtisodiy nochorligini barcha ko’rsatkichlarini izohi beriladi. Ushbu bayonnoma bonkrotlik holatlari yuzasidan xuquqiy xujjatlar tayyorlash uchun manba bo’lib ham hisoblanadi.
Amalda bonkrot deb e’lon qilingan korxonalarga nisbatan bir nechta tadbirlar rejasi belgilanadi;
-sanatsiyalash (moliyaviy yordam ko’rsatish);
-faoliyat yo’nalishini o’zgartirish;
-divertsifikatsiya (bir emas bir necha nomenklaturada mahsulot ishlab chiqarishga o’tish);
-ixtiyoriy tugatish;
-majburiy tugatish.
Ataylab qilingan va soxta bonkrotlik holatlarida bonkrotlik to’g’risidagi Qonun xujjatlariga muvofik xo’jalik yurituvchi sub’ektlar rahbarlari noqonuniy harakatlari uchun javobgarlikka tortiladilar.
Respublikamiz bo’yicha iqtisodiy nochor deb e’lon qilingan, sanatsiyaga tushirilgan, tashqi boshqaruvdagi korxonalar, bonkrot deb tan olingan va tugatilgan korxonalarni dinamik ko’rsatkichlarini quyidagi jadval ma’lumotlaridan o’qish mumkin.
4.4-jadval


⁶³ Xasanov N, Najmiddinv S. Korxona moliyaviy xolatini baxolash (muammolar va ularni xal qilish). T.;Iqtisodiyot va xuquq dunyosi. 1999 y.57-bet