Ðàõèìîâ Ìатназар

Yk=(S/P)*Yk+U

Bunda:
Yk-kritik hajm darajasidagi mahsulot hajmi; U-jami o’zgaruvchan xarajatlar;
S-mahsulot birligida o’zgaruvchan xarajat; P-mahsulot birligini bahosi.
Shuningdek, Kritik hajm darajasida mahsulot ishlab chiqarishni quyidagi ifodalar orqali aniqlash ham mumkin va ularning mazmuni bitta (3.4.-jadvalga qarang).

Belgilar izoxi;

Qk-kritik hajm darajasidagi mahsulotni miqdoriy birligi;
C+S+o-O’zgaruvchan xarajatlar+O’zgarmas xarajatlar+ foyda. Bunda foyda miqdori nolga teng deb olinadi. Ya’ni; ishlab chiqarish va savdo aylanmasidan olingan daromad to’liq, barcha xarajatlarni qoplagan holda foydaga ega bo’linmaydi.

3.4.-jadval

Mahsulot ishlab chiqarishni kritik hajm darajasini aniqlashni hisob-kitob qilish formulalari

Aniqlanish formulasi	Muallifi
Yk=U/1-(S/P)^46 45F	Prof. Sheremet A.D.
Yk=Q*S+U46F	Prof. Sheremet A.D.
Yk=(S/P)*Yk+U47F	I.f.n.dots. Raximov M.Yu.
Yk=C+S+.48F^49	I.f.n.dots. Raximov M.Yu.
Qk=U/(P-S)^50 Yk=Qk*P 49F	Prof.Tomas P. Karlin
Yk=U/P/P-S50F	I.f.n.dots. Raximov M.Yu.
F=R-S=(r-s)*Q-S51F	I.f.n. N.Xasanov,S.Najmiddinov Bunda;r-baho,s-bir birlikka o’zgaruvchan xarajat,S-jami o’zgarmas xarajat, Q-maxsulot birligi,miqdor

Kritik hajm darajasini grafik chizmasini quyidagicha ifoda etish mumkin (3.1.- chizmaga qarang).

Kritik hajm darajasidagi mahsulot hajmiga ta’sir etuvchi birliklar qatoriga quyidagilarni kiritish mumkin.
-mahsulot birligi bahosini o’zgarishi;
-bir birlikka o’zgaruvchan xarajatlarni o’zgarishi:
-doimiy xarajatlarni o’zgarishi;


⁴⁶ Sheremet A.D. Faktorniy analiz kriticheskogo obema produktsii. M.: Dengi i kredit, 1998g. 36 st.
⁴⁷ Sheremet A.D. Faktorniy analiz kriticheskogo obema produktsii. M.: Dengi i kredit, 1998g. 36 st.
⁴⁸ Raximov M.Yu. Don maxsulotlari ishlab chiqarish korxonalarida moliyaviy natijalar xisbi. Taxlili va auditini takomillashtirish. Dissertatsiya, O’zR. Bank Moliya akademiyasi, 1999 y.
⁴⁹ Raximov M.Yu. Don maxsulotlari ishlab chiqarish korxonalarida moliyaviy natijalar xisbi. Taxlili va auditini takomillashtirish. Dissertatsiya, UzR. Bank Moliya akademiyasi, 1999 y.
⁵⁰ Tomas P.Karlin Analiz finansovix otchetov.M.: INFRA-M, 1998
⁵¹ Raximov M.Yu. Don maxsulotlari ishlab chiqarish korxonalarida moliyaviy natijalar xisbi. Taxlili va auditini takomillashtirish. Dissertatsiya, O’zR. Bank Moliya akademiyasi, 1999 y.
⁵² N.Xasanov,S.Najmiddinov Korxona moliyaviy xolatini baholash( muammolar va ularni xal qilish) T.; Iqtisodiyot va xuquq dunyosi 1999y. 51-bet
3.1.-chizma