Ҳ. А. АрFинбоев, Ҳ. У. Абдуллаев, А. М



Download 10,78 Mb.
bet96/217
Sana07.07.2022
Hajmi10,78 Mb.
#754934
1   ...   92   93   94   95   96   97   98   99   ...   217
Bog'liq
Агрометеорология1

бу ерда: Z = мм ларда ҳисобланган сув заҳираси; h =қор қопламининг қалинлиги (см ларда); = қор зичлиги (сон қийматлари).

(7.2) формула ёрдамида Z ни ҳисоблашда ни ўлчамсиз сон деб қараш керак (лаборатория машғулотлари учун ўқув қўлланмаларини қаранг).


Энди қор қопламининг қишлоқ хўжалиги ишлаб чиқариши учун аҳамиятини изоҳлашга ўтамиз. Юқорида қорнинг, айниқса янги ёққан қорнинг иссиқлик ўтказувчанлиги жуда кам эканлигини кўрсатган эдик. Шунинг учун қор қоплами тупроқнинг ички қатламларидан кўтарилиб чиққан иссиқлик оқимини ушлаб қолади. Натижада етарлича қалин (20-30 см) қалинликдаги қор қоплами остидаги тупроқнинг ҳарорати кескин пасайиб кетмайди.
Шунинг учун кузги дон экинлари, мевали дарахтлар ва кўп йиллик ўтлар илдизини совуқ урмайди. Агар тупроқ юзаси яланг ёки қор қоплами юпқа бўлса тупроқ анча чуқурликкача музлаб кузги экинларни совуқ уради.
Қор қоплами тупроқни совиб кетишдан ҳимоя қилишидан ташқари, айни шу вақтда ерга яқин ҳаво қатламига совитувчи сифатида таъсир қилади. Чунки қор қопламининг альбедоси 70-80 фоизга тенг. Шунинг учун қор қоплами қуёш радиациясини кам ютади ва ундан кам исийди. Қор қоплами узун тўлқин узунликли нурланиш чиқариб яна ҳам совийди.
Натижада тупроқ юзаси, тупроқ ва ҳаводан совуқроқ, бунинг оқибатида тупроққа ёндошган ҳаво ҳарорати ҳам жуда паст бўлади. Юқорига чиққан сари ҳаво харорати ортади. Демак, тик йўналиш бўйлаб ҳарорат инверсияси вужудга келади.
Қор қоплами эришида иссиқликни иссиқ адвекция таъсирида исиган ҳаводан олади. Баҳорда ҳаводан олинган иссиқлик қорни эритишга сарф бўлганидан атмосферанинг пастки қатламининг ҳарорати қор бутунлай эриб кетгунча 0С атрофида сақланади.
Қор қопламининг деҳқончиликка зарарли томонлари ҳам бор. Қалин қор қоплами узоқ вақт эримай сақланса унинг остидаги кузги экинларнинг димиқиб чириши рўй беради. Баъзи вақтларда қор остида муз қатлами ҳам мавжуд бўлади ва у ўсимликларга зарар келтиради. Қалин қор қоплами яйловларда боқиладиган чорва молларининг озиқланиши учун зарарлидир. Чунки, қалин қор қоплами вужудга келганда ҳайвонларнинг ҳаракатланиши ва озиқ топиши қийинлашади.
Умуман Ўзбекистон каби қурғоқчил иқлимли районлар учун қор қопламининг фойдаси катта. Чунки тоғларда мўл-кўл вжудга келган қор қоплами эриб дарёларни сув билан тўлдиради.
Тоғларга кам қор ёққан йиллари эса, дарёлар сувга тўлмайди. Сув заҳиралари экинларнинг ўсиши ва ривожланиши учун етарли бўлмай қолади.



Download 10,78 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   92   93   94   95   96   97   98   99   ...   217




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish