# 4, 2020 pedagogik mahorat*педагогическое мастерство*pedagogical skill

ўқитувчилар учун: 
•
синфда ошкоралик ҳамда маъсулиятли ҳамкорлик муҳитини яратиш; 
•
таълим жараёнида танқидий фикрлаш ва мустақилликни ривожлантиришга йўналтирилган 
ўқитиш модели ҳамда самарали методикалардан фойдаланиш имконияти; 
•
ўз фаолиятини таҳлил қилиш, хулоса чиқариш ҳамда тегишли ўзгаришлар киритиш; 
•
бошқа ўқитувчилар учун муҳим касбий ахборот воситасига айланиш.[1] 
Танқидий фикрлаш технологияси таълим жараёнида пайдо бўладиган мулоқот ва билимларни 
эгаллаш учун тенг ҳуқуқли муносабатлар бўлишини тақозо этади. 
Танқидий фикрлаш 
технологиясини қўллаш жараёнида ўқитувчи асосий ахборот берувчи манба эмас, балки 
таълим жараёнини қизиқарли мақсадга йўналтирилган ҳамкорликдаги изланишга 
айлантириш омили сифатида 
фаолият кўрсатади. 
https://buxdu.uz

---

# 4, 2020 PEDAGOGIK MAHORAT*ПЕДАГОГИЧЕСКОЕ МАСТЕРСТВО*PEDAGOGICAL SKILL
169 
Ранг-баранг дидактик материаллар ҳамда интерактив ёндашув асосида инглиз тили дарсларида 
танқидий фикрлашни ривожлантириш учун пухта замин яратилади. 
Бошланғич синф инглиз тили дарсларида танқидий фикрлаш технологиясини қўллаш 
натижасида талабаларнинг билиш фаолиятини ташкил этиш қулай шароит яратишнинг асоси – 
коммуникатив компетенсияси шаклланади. 
Талаба нутқининг ривожланганлигини даражаси унинг ақлий ривожланиши ва ижтимоий 
фаоллигини таъминлайди. Шу нуқтаи назардан, бошланғич синф ўқувчиларини она тили билан бир 
қаторда инглиз тилини ўқув дастури талаблари доирасида мукаммал ўрганишларини таъминлашга 
алоҳида эътибор қаратиш зарур. 
Мактаб инглиз тили дарсларининг фанлараро алоқа асосида амалий йўналтирилганлиги 
қўлланадиган дидактик материалга муайян талаблар қўяди. Бу борада боғланишни матн устида 
ишлаш яҳши имконият яратади. Биз бу ерда боғланишни матн сифатида ўқувчиларнинг ўқитувчи 
билан ҳамкорликда яратадиган тематик матнларни (My family, Our school) назарда тутмоқдамиз. Тил 
унсурлари билан таништириш сўз, сўз бирикмаси ёки алоҳида гап устида ишлаш билан чекланмайди. 
Маълумки, мулоқот жараёнида гаплар ўз-ўзидан эмас, балки матннинг унсурлари сифатида 
қўлланадилар. Шунинг учун матннинг тузулиши, унинг компоненетлари ўртасидаги алоқаларга 
эътибор бермасдан туриб, инглиз тилини ўрганиш муаммоларини ҳал этиб бўлмайди. 
Боғланишли матндан фойдаланиш жараёнида ўқувчиларда ўзгалар томонидан тузилган матнни 
тушуниш ва матн яратиш кўникмалари шаклланади. Матн асосида тузилган машқлар асосида 
ўқувчиларнинг ижодий қобилиятлари ривожланади. Бошланғич синф ўқувчиларида эса 
коммуникатив кўникма ва малакалар шакллантирилади, чунки матн нутқнинг асосий коммуникатив 
бирлиги ҳисобланади[2]. 
Матн билан ишлашни ташкил этиш ва амалга ошириш жараёнида қуйидаги турдаги 
машқлардан фойдаланиш мумкин: 
1) ўқувчилар бажарадиган фаолият ҳарактерига кўра-репродуктив эгалланган билимларни 
қайтариш ва продуктив-ижодий изланиш элементи. 
2) ўқув мақсадларига кўра - белгиловчи (тил ҳодисаларини уларнинг белгилари асосида 
аниқлаш), конструктив (турли тузулишдаги тил бирликларини тузиш) ва ижодий; 
3) дастлабки матн ҳарактерига кўра: ўзгартиришлар киритилган ёки киритилмаган. 
4) нутқ матнлари ҳарактерига кўра-тил воситаларининг таҳлили билан боғлиқ нутқий машқлар 
ва коммуникатив. 
Бошланғич синф инглиз тили дарсларида таълим самарадорлигини таъминлаш ҳамда 
ўқувчиларда танқидий фикрлаш малакаларини ривожлантириш учун ўқитишнинг инновацион 
усулларидан фойдаланиш муҳим восита вазифасини бажаради. Жумладан, “Ақлий ҳужум”, “Кластер”
каби усуллардан кенг фойдаланиш мумкин. 
Ўқувчиларга (3-4синф) қуйидаги доира атрофига “My family” мавзуси билан боғлиқ ўзларига 
маълум сўзлар ёзиш вазифаси берилади. 
Навбатдаги босқичда сўзлар иштирокида гап тузилади, тузилган гаплар мантиқий кетма-
кетликда тартибга солинади. 
Кейинги босқичда ўқитувчининг муаммоли саволлари асосида ўқувчилар фикрларини асослаб 
берадилар. 
“Our school” мавзуси бўйича ҳамкорликда кластер тузиш мумкин. 
https://buxdu.uz

---