# 3-son 2019. indd

Shohida AXMEDOVA, 
Chirchiq Davlat pedagogika instituti huzuridagi xalq ta’limi 
xodimlarini qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish 
hududiy Markazining katta o‘qituvchisi
PEDAGOGIK KONFLIKTOLOGIYANING 
DIDAKTIK VA TARBIYAVIY AHAMIYATI 
Annotatsiya

---

26
“XALQ TA’LIMI” ilmiy-metodik jurnali. 2019. № 3.   www.xtjurnali.zn.uz
ravishda tayanch va fanga oid kompetensiyalar shakllantiriladi. Biroq hanuzgacha 
pedagogik  jamoada  ixtiloflarni  va  nizolarning  oldini  olish  hamda  ta’lim  jarayonining 
subyektlari bo‘lmish o‘qituvchi va o‘quvchilarning pedagogik nazokat (takt)larini 
o‘rganish bo‘yicha muayyan tizim ishlab chiqilmaganligi ko‘zga tashlanmoqda. Ayni 
paytda umumiy o‘rta ta’lim tizimida yuksak malakali, kasbiy va hayotiy muammolarni
 
mustaqil hal qila oladigan kadrlarning pedagogik faoliyatida didaktik va tarbiyaviy 
jarayonlarda sodir bo‘lgan kemtiklarni korreksiyalash mexanizmlarini takomillashtirish 
taqozo  etilmoqda.  Shu  bois,  pedagogik  konfliktologiyaning  tashkiliy  va  texnologik 
asoslarini loyihalash, kelajakda rivojlanish tendensiyalarini ishlab chiqish bo‘yicha 
ilmiy tadqiqotlar olib borilmoqda. Shu bilan bir qatorda, umumiy o‘rta ta’lim tizimida 
pedagogik jamoaning istiqboliy rivojlanishini ta’minlaydigan ixtilof va nizolarning oldini 
olishga qaratilgan tadqiqotlarni amalga oshirish zarurati yuzaga kelmoqda. 
Didaktik  va  tarbiyaviy  jarayonlarda  pedagogik  konfliktologiya 
– pedagogik 
omillarning samaradorligini oshirish maqsadida shaxsga axloqiy, intellektual, estetik, 
jismoniy, sotsiologik, ekologik va ijtimoiy-psixologik ta’sir ko‘rsatish uchun xizmat 
qiladi. Ta’lim oluvchilarning shaxsiy-xarakterologik  sifatlarini  aniqlash metodikasini 
egallash, uni pedagogik amaliyotga tatbiq etish, kasbiy-pedagogik tayyorgarlikning  
muhim unsurlaridan biridir. Ta’lim muassasalari o‘qituvchilari ko‘pincha o‘quvchi-
yoshlarning aqliy qobiliyatlarini o‘rganishga e’tibor qaratadilar, ammo ta’lim jarayonida 
o‘quvchilarning tarbiyalanganlik darajalarini (keng ma’noda) tadqiq etish, pedagogik 
konfliktologiya  metodlaridan  foydalanish  mexanizmlarini  uzluksiz  ta’lim  tizimida 
yagona uzviylik va yaxlitlik nuqtai nazaridan talqin qilishga, uning yechimlarini topishga 
urinishmaydi. Zero, pedagogik konfliktologiya vositasida  ta’lim sifati va samaradorligini 
oshirish, o‘qituvchining kompetensiyaviy yondashuvlar asosida ta’lim jarayonini 
tashkil etish, tahsil oluvchilarning bilim egallashlarini faollashtirish, ularni intellektual 
rivojlantirish, innovatsion ta’lim texnologiyalarini o‘qitish jarayoniga tatbiq qilish kabi 
muhim vazifalar amalga oshiriladi. 
Bu sohadagi ilmiy izlanishlar jahonning yetakchi ilmiy markazlari va oliy ta’lim 
muassasalarida, jumladan, Italiyaning Bolonya universiteti huzuridagi Layf Kouching 
instituti, Germaniyaning Gumbold universiteti huzuridagi Ta’lim instituti, Bavariya 
akkreditatsiyalash, sertifikatlash va sifatni kafolatlash instituti, Fransiyaning Sorbonna 
universiteti huzuridagi Ta’lim sifatini kvalimetrik tahlil qilish instituti, AQShning Yel, 
Prinston universitetlari,  Yaponiyaning Tokio pedagogika universiteti, Rossiyaning 
Moskva davlat universitetining boshqaruv kadrlarini tayyorlash o‘quv-ilmiy markazi, 
A.S. Pushkin nomidagi Sankt-Peterburgdagi pedagogika instituti, Rostov-Dondagi 
Janubiy Federal universtitetlarida (Rossiya) olib borilmoqda. 
Ta’lim muassasalari o‘quv jarayonini innovatsion tashkil etishda pedagogik 
konfliktologiya metodlaridan foydalanish  strategiyalarini takomillashtirish yo‘nalishida 
kadrlar tayyorlash, ta’lim tizimini rivojlantirishning ijtimoiy-iqtisodiy va pedagogik shart-
sharoitlarini o‘rganishga mamlakatimiz olimlari R.H. Djuraev, R.G‘. Safarova, Sh.A.  
Abdullaeva, Yu.M. Asadov, H. Saidov, S. Turg‘unov, Q. Shodmonov, shuningdek, MDH 
olimlari L.I. Denyakina, A.P. Pidkasistiy, I.A. Podlasiy, Z. Kretsanlarning  ilmiy ishlarida 
alohida e’tibor qaratilgan hamda umumiy o‘rta ta’lim muassasalarida boshqaruv 
faoliyatini takomillashtirish, rahbar va pedagog kadrlar malakasini oshirishga 
innovatsion yondashuv texnologiyalarini joriy etish muammolari tadqiq etilgan. 
Pedagogik jarayonda umumiy o‘rta ta’lim amaliyoti holatidan kelib chiqib, ixtilof va 
nizolarni bartaraf etishga qaratilgan