# 3-son 2019. indd

“XALQ TA’LIMI” ilmiy-metodik jurnali. 2019. № 3.   www.xtjurnali.zn.uz
−
o‘qituvchi va o‘quvchilarni bir xil Internet saytida (sinxron rejimda) joylashgan 
Internet orqali virtual sinf vositasida o‘qitish (veb-konferensiya).
Bu usullarning har biri ularni qo‘llashda e’tiborga olinishi kerak bo‘lgan o‘z xususi-
yatlariga ega. O‘quvchilarda kommunikativ kompetensiyalarini shakllantirish uchun eng 
qulay va ratsional yondashuv bo‘lib integrativ yondashuv hisoblanadi. Bu o‘qitish metod-
larining kombinatsiyasi bo‘lib hisoblanadi.
Har bir metod o‘z qo‘llanish sohasi va cheklanishlarga ega. Agar o‘qitish metodlari 
to‘g‘ri tanlansa va kombinatsiyalansa, kommunikativ ko‘nikmalarni yanada samarali ra-
vishda rivojlantirish mumkin. An’anaviy va masofadan o‘qitish metodlari o‘quvchilarga 
kommunikatsiya sohasida zarur bilim va ko‘nikmalarni o‘rgatishga yordam beradi.
Faol metodlar va treninglar vaziyatlarda muloqot qilish qobiliyatlariga, kommunikativ 
kompetensiyalar bilan bog‘liq shaxsiy fazilatlarga ega bo‘lishga imkon beradi. 
O‘quvchilarda muloqot madaniyati darajasi informatika va axborot texnologiyalari bo‘yi-
cha tashkil etiladigan darslarda quyidagi metodlardan foydalanish evaziga oshishi mumkin:
4
•
muloqotni tabiiy sharoitlariga yaqinlashtirish va so‘zlashuv madaniyatini 
yuksaltirish imkonini beruvchi kommunikativ-vaziyat masalalarni hal qilish; 
•
diolog, muhokama, bahs-munozarada ishtirok etish, ma’ruzachi rolida ishtirok va 
masalani muhokama qilishda ishtirok etuvchi opponent savol so‘rash yoki javob berish;
•
shaxsiy, hayotiy va boshqa taassurotlar asosida ijodiy ishlarni bajarish;
•
matnlarni interpretatsiya qilish va yaratish bo‘yicha turli mashqlardan foydalanish 
(yozma xatlar, e’lonlar, plakatlar, matnni tahrirlash, turli matnni qayta tiklash, tayanch 
so‘zlar asosida matn yaratish);
•
loyihalar va multimedia taqdimotlarini yaratish.
Shuningdek, informatika va axborot texnologiyalari darslarida o‘quvchilarda kommuni-
kativ kompetensiyani shakllantirish uchun quyidagi faol ta’lim shakllaridan keng foydalanish 
ham maqsadga muvofiq hisoblandi: guruhda va juftlikda ishlash; seminarlar; rolli va ishbi-
larmonlik o‘yinlari (“Tahrirlovchi”, “Nuqtayi-nazar”, “Charxpalak”, “Blits-so‘rov” va boshqalar).
Xulosa sifatida shuni ta’kidlash mumkinki, informatika va axborot texnologiyala-
ri bo‘yicha tashkil etiladigan darslarda yuqorida qayd etilgan metodlardan foydalanish 
o‘quvchilarda kommunikativ kompetensiyalarni samarali shakllantirishga imkon beradi.