” 2012 yil Roman-German filologiyasi fakulteti 5220100-“Nemis filologiyasi” ta`lim yo’nalishi
Download 0,54 Mb.
|
|
Ijodiy tarjima esa asar g’oyasi va badiiy o’ziga xosligini o’zgartirishni emas, balki unga ijodiy uslubini yangi tilda tiklash demakdir. Ijodiy tarjima so’zma-so’z tarjimaga ham, o’zgartiruvchi erkin tarjimaga ham zid tushunchadir. Ijodiy tarjima orqali kitobxonga manzur bo’ladigan so’z san’ati namunasi hosil qilinadi. Shuning uchun badiiy adekvat tarjima ijodiy tarjima hisoblanib, bu asl nusxaga sodiq qolishni niyat qilgan ulkan ijodkorlar qo’lidan keladi. Ogahiyning eng yaxshi tarjimalaridan biri Shayx Sayfiyning nasr va nazm aralash yozilgan ”Guliston”asaridri. Bu tarjimaning qilinganiga yuz yildan ko’proq vaqt o’tgan bo’lsada, haligacha o’z qimmatini yo’qotmagan. U asliyatga juda monand, tili ravon, tushnarli tarjima qilingan. ”Guliston” asarining Ogahiy tomonidan tarjimasi badiiy jihatdan yuksak va nodir nusxasi bo’lgani holda, Toshkentdagi nashr bir tarjmani bosib chiqaradi. Bunga ehtimol nashrning Xiva xonligida qilingan tarjimadan bexabarligi sabab bo’lgan bo’lishi mumkin. Shuning uchun Toshkentda Shayx sa’diyning ”Guliston” dostoni Mulla Murodxo’ja tarjimasida ”Sharqi Guliston” nomi bilan bosib chiqadi. Mutarjim Mulla Murodxo’ja Eshon bin Solixo’ja Eshon shu vaqtga qadar tarjimonlik sohasida qo’llanilgan yangilikni kirgizdi. U Sa’diy Sheroziyning ”Guliston” asarini tarjima qilar ekan, asar hoshiyasida arabcha, forscha so’zlarga izoh berib, fors tili grammatikasi qoidasini kitobxonlarga tushuntirib beradi. Mutarjim Mulla Murodxo’ja ”Guliston”ning barcha boblarini tarjima qilar ekan, undagi ”hikoyat”, ”bayt”, ”hikmat” va boshqa kichik janrlarni xuddi asl nusxadagi kabi o’z vaznida, uslubida beradi. Masalan, Bayt: Ba noni xushk qanoat kunemu chonom dolq Ki bori mehnat xud beh, ki bori minnati xalq Bayt: Kifoya bizga yirtiq to’n, quruq non, Xaloyiq minnatidin budir oson. Tarjimon ulug’ shoir, mutafakkirning jahonga mashhur bo’lgan ”Guliston” asarini tarjma etishga astoydil kirishgan, hikoyat, she’r, qit’a, masnaviy, bayt, ruboiy kabi she’riy janrlarni o’z vaznida bergan, shoirning aforizm, qanoatli so’zlariga o’zbek libosini kiydirib, asl nusxadagi obrazlarni to’g’ri aks ettirgan. Bu kabi buyuk ishlar keyingi yillarda ham sodir bo’ldi. Ko’pgina tarjimonlarga o’rnak bo’lgan bunday asarlar ruhiyati asta-sekin o’z tarafdorlarini topa boshladi. Shunday olijanob ishlar qilgan shoir A.Avloniydir. U shoir pedagog, jurnalist bo’lishidan tashqari kuchli tarjimon ham edi. O’sha yillarda o’zbek ziyolilari ichida teatr asarlarini birinchi bor tarjima qilb, sahnalashtirgan kishi ham Avloniydir. Atoqli rus masalchisi I.A.Krilovning bir qancha masallarni she’riy tarjima etib, o’quv qo’llanmalarga kiradi. Rus masalchisining ”Maymin ila ko’zoynak”, ”G’ayrijinsiy ittifoq”, ”It ila yo’lovchi”, ”Tulki ila qarg’a” va boshqa masallarininig tarjimalarini nahsr ettiradi. Abdulla Avloniy asl nusxaning mazmuni, badiiy nafosatini, chiroyli obrazlarini to’g’ri talqin qilib, ehtiros bilan tarjima qiladi. I.A.Krilov masallarining asosiy mazmunini badiiy ifodalarda bergan masallari o’z davrida tarjima adabiyotida katta rol o’ynagan. Ma’lumki, u vaqtda Krilovning masallarining ko’plari she’riy tarjima qilinmay faqat nasriy tarjimada berilgandi. Abdulla Avloniy birinchilardan bo’lib, ularni she’riy tarjma qildi. She’r, poema, romanlari bilan xalqimizning mehr-muhabbatini qozongan mashhur ajoyib adib, zabardast shoir Oybek poema yoki she’riy romanni tarjima qilgan shoir – tarjimondir. Uning tarjimonlik faoliyati XX asr o’rtalarida boshlangan, kichik-kichik she’riy asarlarni, keyinchalik tarixiy kitoblarni, G’arbiy Yevropa adabiyotidan namunalar tarjima etib, katta tajriba orttirdi. Shoirning tarjima san’atida erishgan eng yuksak cho’qqisi A.S.Pushkinning ”’Yevgeniy Onegin” she’riy romanining tarjimasi bo’lib, u bir qancha marta qayta nashr etildi. Oybekning tarjimalari xilma-xil janrda bo’lib, she’r, poema she’riy romanni tarjima qilishdan tashqari monumental tarixiy kitoblarni va adabiyotga oid asarlarni ham tarjima qiladi. A.S.Pushkin ”Qishloq” asari, ”David sunonli” dostoni, ”Tarixdan qo’llanma”, Belinskiyning ”Poeziyaning jinslarga va turlarga bo’linishi” asari, ”Antik adabiyotdan xrestomatiya” va yana bir qancha tarjimonlar Oybek qalamiga mansubdir. Yana bir lirik shoir, mohir tarjimon, yosh ijodchilarning murabbiysi Mirtemir qalam tebratdi. Mirtemir o’zbek klassik adabiyotidan o’rganish bilan birga, rus klassik adabiyoti asarlarini qunt bilan o’rganib tizimli ravishda tarjima eta boshladi. U 17 yoshligidan boshlab rus tilidan o’zbek tiliga bolalarga oid bir necha kitobni tarjima qilib, nashr ettirdi. O’sha vaqtlarda Mirtemirning eng sevgan shoirlaridan biri A.Beziminskiy edi, uning she’rlarini o’zbek tiliga birinchi bo’lib tarjima qilgan kishi ham Mirtemir edi. Shundan keyin u rus yozuvchilarining asarlarini tizimli ravishda chop qila boshlaydi. Mirtemir rus adabiyoti klassiklari – A.S.Pushkin, M.Yu.Lermontov, N.A.Nekrasov, I.A.Krilov asarlari va K.Chulovskiy, S.Schilagyev kabi yozuvchilarning asarlarini zo’r mahorat bilan tarjima qiladi. Mirtemir Pushkin ertaklarini tarjima etar ekan, ularga xos usul va ifodalarni topib, o’z o’rnida ishlatgan. O’xshatish va obrazlarni joy-joyiga qo’ya bilgan, tili sodda va ravon, asl nusxaga monand edi. Masalan, ”Baliqchi va baliq haqida ertak”dan bir lavha: Жил старик со своей старухой У самого синего моря: Они жили вы ветхой землянке Ровно тридцать лет и три года O’tgan choqda dengiz bo’yida Chol va kampir umr surayapti Yerto’lda – eski uyida O’ttiz yil birga turibdi. Yuqorida keltirilgan misoldan birorta noaniqlik yoki birorta kamchilikni sezmaysiz, har bir satr deyarli asl nusxaga monand. Mirtemirning qirq yildan oshiq davr mobaynida qilgan tarjimalari nihoyatda ko’p bo’lib, G’arbiy Yevropa, sharq xalqaro adabiyoti, turkiy xalqlar she’riyatida ham tarjimonlik qilib, o’zbek xalqiga dunyo adabiyotining ko’plab ajoyib durdonalari bilan tnishtirdi. Qadimiy yunon adabiyotidan Gomerni, braziliyalik Jorj Amodu, chililik Pablo Neruda, turk shoiri Nozim Hikmat, hind klassigi Rabindranat Tagor, koreyaliki Chon Chxol, nemis adabiyotining yulduzi H.Hayne, Gruziyaning klassik shoiri Shota Rustavelini, ozarbayjon shoirlari Samad Vurg’un, Rasul Rizo, arman shoirasi Silva Kaputikyan va boshqalarning go’zal she’rlarini zo’r ehtiros bilan tarjima etadi. O’zbekiston xalq shoirasi, xalqaro Neru mukofoti sohibi, xalqaro “Nilufar” mukofoti sohibi Zulfiyaning ijodi haqida bilmaydigan inson bo’lmasa kerak. Zulfiya haqida ko’pchilik shoira sifatida yozadilar, biroq uning ikkinchi ijodi – badiiy tarjimalari haqida risola, maxsus maqola, monografiyalar kam. Zulfiya badiiy tarjima bilan shug’ullana boshlaganida dastlabki she’riy tarjimalaridan bir atoqli rus shoiri M.Isakovskiyning “Vidolashuv” she’ri bo’lib, uni shoira 1943 yilda matbuotda e’lon qiladi. Shundan so’ng Zulfiya birin-ketin rus va boshqa tillardan she’riy asarlarni tarjima qilb, o’zining ijodiy repurtuarini boyitadi. U rus klassik va qardosh xalqlarning shoir va shoiralarining asarlarini o’zbek tiliga tarjima qilib adabiyotimizning olitin fondiga o’zining munosib hissasini qo’shadi. Shoira A.S.Pushkinning bir qancha she’rlarini tarjima qilib shoirning noyob obrazlarni, uning badiiy kuchi va she’riy go’zalligini o’zbek tilida aynan bera oladi. Masalan, Pushkinning “Sadoqatli yunon qizi yig’lama”, “Agar seni aldasa hayot” va shu kabi bir qator she’rlarining tarjimalarini ko’rsatish mumkin. M.Yu.Lermontovning jozibador qo’shiqlarini ham tarjima qilib, anvoyi she’riy guldastani o’zbek xalqiga taqdim etadi. Bundan tashqari, Lesya Ukrainkaning “Marvarid yoshlari”, “Kuylarim” she’rlarini, Salomeya Nerisning “Mening o’lkam”, “Salom”, Mirdze Kempening “Hamza Hakimzoda Niyoziy” asarini, Marvarid Dilboziyning “Onangday sevgin hayot”, “Mehnatdir mening hayotim” she’rlarini o’zbek kitobxonlariga taqdim etadi. Zulfiyaning tarjimasida hind shoirasi Amrita Pritamning she’rlari jarang ovoz bilan aks-sado beradi. Shoira Zulfiya o’z tarjimalari haqida shunday yozadi: “Birmuncha tarjimalar ham qildim, Nekrasovning ajoyib asari “Rus ayollari” poemasini ulug’ bir muhabbat va ma’suliyat hissi bilan o’zbek kitobxoniga yetkazishga harakat qildim. Lermontov va Nekrasov, S.Shchipayev va V.Inber, belorus va ukrain shoirlari, so’nggi yillarda esa hind va urdu tillaridan qilinadigan tarjimalar xuddi o’z ijodim kabi menga huzur bag’ishladi”1. Shunday qilib tarjima san’atiga Zulfiyaning o’zi aytganidek, “ulug’ bir muhabbat va ma’suriyat hissi bilan qarab”, “Xuddi o’z ijodi kabi” ardoqlagani uchun shoiraning tarjimalari pishiq va puxta yarqirab chiqqan, ular go’yo tarjima emas, asliyat she’r kabi jaranglaydi: Sen mening qalbimda, nafasimdasan, Sevinch, quvonchlarim, hasratimdasan. Sen meninmg kuyimda yongan alanga, Sen-har yon boqqanda ko’ringan. Men qayta bormayin unda sen mehmon, Sen jimlik,nur, shamol, zangora osmon. Qayga-qayga ketay men sendan qochib... Hozirgacha tarjimashunoslik yo’lida tinmay mehnat qilib kelgan marhum olimimiz G’aybulla Salomov – o’zbek tarjima nazariyasi va tarjima maktabining asoschisidir. U tarjima nazariyasi va tarixi borasida ulkan ishlarni amalga oshirdi. Fan yangi asrda gurkirab gullayotganini ko’rgan G’aybulla Salomov tarjimaning o’ziga xos ravishda rivojlangan, ardoqlagan, lekin bu XX asrning oxiri XXI asrning boshidagi tarjimaga bo’lgan yondashuv undanda balandroq bo’lganidan dalolat beradi. Asosan madaniy va ilmiy aloqalar va tarjima, badiiy tarjima uslubidek tarjima tarixini ham keng yoritib beradi va o’zi tadqiqotlar olib boradi. Bundan tashqari u she’ri tarjimalar haqida ham tarjimada mazmun, shakl va iloji bo’lsa asliyatni saqlab qolish kerakligini aytib o’tadi. U butun umrini O’zbekiston tarjimachiligiga va tarjima tarixiga bag’ishlaydi. U o’z kitoblarida o’zbek tarjimonlarini ijodini, hayotini yoritishga harakat qiladi. Tarjimashunoslik G’.Salomov tarjima ishlari bilan dastlab Alisher Navoiy nomidagi Samarqand Davlat Universitetida o’qib yurgan chog’laridayoq qiziqqan edi. U keyin siyosiy, ilmiy va badiiy asarlarni tarjima qilish bilan birga, tarjima nazariyasi ustida ham ish olib borgan. G’.Salomov ilk jiddiy ilmiy ishlaridan bir Olmaotadagi tarjima masalalariga bag’ishlangan ilmiy kengashda qilgan ”Rus tilidan o’zbekchaga maqol, matal va idiomlarni tarjima qilish masalasiga doir” nomli monografiyasi bo’lib, 1961 yilda nashr etiladi. Yana u 1964 yil iyun oyida ”Badiiy tarjimaning leksik-frazeologik masalalari” mavzusida nomzodlik dissertatsiyasini yoqlaydi. Bundan tashqari, u tarjima masalalariga oid 30 dan ortiq aktual ilmiy-tanqidiy maqolalar yozib, gazeta va jurnallarr sahifalarida va to’plamlarida bosib chiqaradi. G’.Salomov 1966 yilda nashr etilgan ”Til va tarjima” nomli monografiyasi badiiy tarjimaning umumfilologik va ba’zi lingvistik masalalariga bag’ishlangan bo’lib, u ikki qismdan iborat. Birinchi qism – ”Badiiy tarjimaning nazariy va amaliy masalalari”ni, ikkinchi qism – ”Badiiy tarjimaning leksik, frazeologik masalalari”ni o’z ichiga oladi. Bu kitobda tarjimaning muhim masalalaridan biri bo’lmish so’z tanlash muammosi, tarjimalarda sinonimlardan foydalanish, badiiy tarjimada maqol, matal va idiomalar tizimining xususiyatlari mufassal o’rganiladi. Bundan tashqari yuqorida sanab o’tilganidek tarjimashunoslikka oid kitoblar ham tahlil qilinadi. G’.Salomov ko’p yillar mobaynida Milliy Universitetda talabalarga dars berib keldi. Bir qancha kitoblarni chop ettirgan G’.Salomov tarjimashunoslik bo’yicha o’z olidiga quyidagi vazifalar qo’yadi va amalga oshirad:
Bundan tashqari G’.Salomov o’zbek adabiyotimizning qimmatli asarlarini tarjimasini tahlil qilib, tarjimalar haqida o’z fikrini bayon etadi. Bunday noyob asarlardan biri ”Boburnoma” bo’lib, G’. Salomov ”Jahongashta Bobur” kitobida chet el tarjimonlarining ishlariga tanqidiy ko’z bilan qaraydi. U tarjima maktablari va ular o’rtasidagi adabiy aloqalar haqida ham bir necha turkum maqolalar va izlanishlar olib borilmoqda. Zo’r tarjima bilan birga saviyasi nihoyatda tuban, ”Tarjimanoma” ishlar ham uchrab turadi. Ko’pchilik adabiy-tanqidiy ishlar, taqrizlarda ilmiy tahlildan ko’ra ta’rif va tavsiyalash, bir xil mavzular atrofida aylanish hollari ko’zga tashlanadi. Biroq tarjima tanqidi sohasida bir qancha amaliy ishlar qilinmoqda. Tarjima tarixi bobida J.Sharipov ham malakali ish olib borib, ”O’zbekistonda tarjima tarixidan” va ”Badiiy tarjima va mohir tarjimonlar” nomli kitoblarini chop ettirgandi. Ushbu kitoblarda ham muallif keng ko’lamda tarjima tarixini 1917 yidan oldingi, 1917 yildan keyingi yillarda sohada bo’lgan o’zgarishlar haqida va mohir tarjimon ularning ijodi, ular qo’llagan tarjima printsiplari, tarjimaning tarixiy – nazariy metodologiyasi, tarjimalarning mahoratlarini nazariy jihatdan tahlil qilib chiqadi. Ming yillar davomida Sharq badiiy asarlari va ularning tarjimalari bizning estetik ruhiy ma’naviyatimizni boyitishda xizmat qilib keladi. Nafaqat sharqdagi mavjud asarlar tarjimasi, balki tarjimonlarimizning mashaqqatli mehnati tufayli g’arb adabiyoti asarlarini ham o’qish mumkin. Shekspirning ”Otello”, ”Romeo va Juletta”, ”Hamlet” va boshqa asarlari, Gyote asarlari, fransuz yozuvchilari asarlari o’zbekchaga tarjima qilindi. Zotan ular rus tilidan o’girilgan bo’lsada, asliyat matnlaridan mazmun-mohiyati jihatidan farq qilmaydi. Lekin keyingi yillarda to’g’ridan-to’g’ri g’arb tillaridan tarjimalar amalga oshirilmoqda. Bunday ishlarni amalga oshirishda M.Alimuhammedov, Sh.Shomuhammedov, O.Sharipov, O.Sharofiddinov, O’.Umarbekov, E.Vohidov, A.Oripov, G’.Nurillayev, A.Fayzulla, G.Satimovlar katta hissa qo’shmoqda. Xulosa
”Tarjimaning antik davrdagi rivojlanishi” (G’arbiy Yevropa va Markaziy Osiyo) deb nomlanuvchi ushbu bitiruv malakaviy ishi tarjima tarixiga bag’ishlangan bo’lib, anitik davr tarjima tarixini, antik davrda yashab ijod etgan tarjimonlarning ijodiy faoliyatlarii va ular qo’llagan tarjima printsiplari va tarjimaga bo’lgan ijodiy va tanqidiy fikrlarn o’rganadi. Unda ikki bob bo’lib, birinchisi G’arbiy Yevropaga, ikkinchisi esa Markaziy Osiyoga, xususan O’zbekistonga bag’ishlangan. G’arbiy Yevropa antik davri juda boy bo’lib ancha ishlar qilingan. Unda tarjima qilgan mohir tarjimonlar, olimlaru ulamolar, davlat arboblarining tarjimaga oid fikrlari I bobda o’z aksini topgan. Har biri haqida ma’lumot keltirilib, tahlil qilib o’tiladi. Tarjima qilingan asarlar va ularda qo’llanilgan tarjima printsiplari haqida batafsil to’xtalib o’tiladi. Ko’rib chiqilgan tahlil shuni ko’rsatadiki, antik davrda qilingan tarjimalarning hammasi ham o’z aksini topa olmagan. Bunga sabab so’zma-so’z printsip asosida qilinganligi va xalqqa tushunarsiz bo’lmaganligidir. Lekin ularning ichida ham o’z o’rnini topganlari bor. Markaziy Osiyoda tarjima tarixining antik davrini o’rganib chiqqanimizda ”Juda ko’p qiyinchiliklarga duch keldik. Sababi antik davrga oid manbalarning yo’qligidir. Ayrim manbalarni sinchiklab o’rganib chiqqanimizda ayrim tarjimalar qilingan yoki tarjimonlar bo’lgan degan fikrlar keltiriladi. Biroq ularning aniq nomlari, qancha, qayerda qilinganligi ko’rsatilmaydi. Bunga sabab turli xil o’zgarishlar, voqea-hodisalarning ta’siridir. Ayniqsa, turli xil urushlar, nizolar, bosib olishlar tufayli so’nggi asarlar va ularning tarjimasi bizgacha yetib kelmagan”. Masalan, arablar Markaziy Osiyoni bosib olgan paytda ko’pgina oldin mavjud bo’lgan kitob va asarlarni yo’q qilishgan. Chunki Islomdan oldin Markaziy Osiy xalqlari otashparastlik diniga e’tiqodlari baland bo’lgan. Islom dini keng tarqalishi bilan bu kabi narsalar yo’q qilingan va man qilingan. Shunday qilib ko’rib o’tilgan tahlillar natijasida quyidagi xulosalarga kelindi:
Foydalanilgan adabiyotlar
1 А.В.Федеров «Основы общей теории перевод» М.1983.стр 9. 1 А.В.Федеров «Основы общей теории перевод» М.1983.стр 16. 1 «Таржима санъати» 4-китоб, Ғ.Саломов мақоласи 1 O’sha kitob 2 «Таржима санъати » 4 - китоби Н.Комилов мақоласи 1 Antoni Pim tarjimashunoslik fanlari sohalarida ancha yillardan beri samarali mehnat qilib kelmoqda. U tarjimashunoslik bo’yicha “Translation and Text Transfer” (1992), “Epistemological Problems in Translation and its Teaching” (1993) va “Pour une ethigue du traducteur” (1997) kitoblar nashr ettirdi. Bundan tashqari u “Translation theories Explained” qator nashrlar muallifi hamdir. Hozirda u Ispaniyaning Rovira Vay Virgili Universiteida ma’ruza o’qiydi. 1 Cicero. De optimo genere oratoreem.V. 2 Mo’minov O., Sunnatov O., “Translation history” (Western Evrope and Central Asia) Tashkent 2003. 1 Mo’minov O., Sunnatov O., “Translation history” (Western Evrope and Central Asia) Tashkent 2003. 2 A.Lefevere “translation-History, Culture”: A sourcebook. London: Roultledge,1992. 3 Mo’minov O., Sunnatov O., “Translation history” (Western Evrope and Central Asia) Tashkent 2003. 5 Mo’minov O., Sunnatov O., “Translation history” (Western Evrope and Central Asia) Tashkent 2003. 1 О.Семенц «История перевода» Киев. 1956. стр 39. 1 Imperiyasi imperatori bo’lgan. U shubhasizki rimlik bo’lgan. Utropiy ham, shundan xulosa qilsak, rimlik bo’lgan. 2 A.Lefevere “translation-History, Culture”: A sourcebook. London: Roultledge,1992. 3 Mo’minov O., Sunnatov O., “Translation history” (Western Evrope and Central Asia) Tashkent 2003. 1 Encyclopedia Btitain. London, 1995. Vokume 3. 1 А.В.Федеров «Основы общей теории перевод» М.1983. 1 О.Семенц «История перевода» Киев. 1991. 1 Virgilning lotincha ismi Publius Vergilius Maro bo’lib miloddan avvalgi 70-19 asrlarda Rimda yashagan. O’z davrining yetuk shoiri sifatida “eklogus” (42-37), “Georngiks” (37-30) va chorvachilik san’atiga oid 6 ta kitobni yozib tugatadi, biroq uning shoh asari “Ineids” (30-19) unga shuxrat keltiradi. 2 Gomer miloddan avvalgi 800 yilda yashagan shoir. U haqida ko’p narsa ma’lum emas, bir ”Iliada” va “Odisseya” uni mashhurlikka olib keldi. Shu bois ham ko’pgina ilm ahlini o’ziga jalb qilib kelgan. Shulardan biri Chepmeon bo’lib Gomer asarlarini mohirona tarjima qildi. 1 F.Boynarov “Antik dunyo” Toshkent 1989. 1 Дитмер А.Б. «Скифин до элефантины» Москва 1961, стр 22. 2 Boynazarov F. “Antik dunyo” Toshkent , 1989. 1 Shulardan biri G’.salomovning “Til va tarjima”sidir (Toshkent, 1966) 1 Zulfiya. She’rlar. Toshkent. 1963. Download 0,54 Mb. Do'stlaringiz bilan baham:
|
Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha
yuklab olish