“Ўзбекистон шаҳарлари тарихи” фани

“O’zbekiston shaharlari tarixi” fani

1-mavzu: “O’zbekiston shaharlari tarixi” fanining predmeti, maqsad va vazifalari, uni o’rganish manbalari

O’qituvchi:t.f.n. dots. Guldona Tanieva

Birinchi darsimizning shiori:
“O’zbekiston shaharlari tarixi zamirida o’zbek davlatchiligi va madaniyatining asosiy omillari va poydevori yotadi”

Dars rejasi

• “O’zbekiston shaharlari tarixi” fanini o’qitishning dolzarbligi
• Fanning predmeti, maqsad va vazifalari
• Fanning manbaviy asoslari
• Fanni o’rganish usullari
• Fanning boshqa fanlar bilan bog’liqligi
• Fanning ahaviyati

“O’zbekiston shaharlari tarixi” fanini o’qitishning dolzarbligi:

• O‘zbekiston mustaqillik yillarida tarix sohasi tubdan o‘zgardi. Tarixni ob’ektiv va xolisona yoritishga e’tibor kuchaydi.
• O‘zbekistonning qadimiy shaharsozligiga doir topilayotgan yangi ashyolar butun dunyoda qiziqishni uyg‘otmoqda.
• Mamlakatimiz hududida mavjud bo‘lgan to‘rt mingdan ziyod moddiy-ma’naviy obidalar umumjahon merosining noyob namunasi sifatida YuNESKO ro‘yxatiga kiritilgan.
• talaba-yoshlarni O[zbeliston shaharlari tarixiga doir topilayotgan yangi ashyolar, tarixiy ma’lumotlar asosida o’z tarixidan faxrlanish hissini uyg’otish, dunyoqarashini boyitish, ularda mustaqil fikrni qaror toptirish, tarixni mukammal darajada bilish, insoniyat sivilizatsiyasining yutuqlaridan va tajribasidan to‘la bahramand bo‘lish, umuminsoniy qadriyatlarni anglab etishga ko‘maklashish va dunyo miqyosida mavjud bo‘lgan muammolarning tarixiy ildizlarini izlab topish kabi masalalar dolzarb sanaladi.

“O’zbekiston shaharlari tarixi” fanining predmeti, maqsad va vazifalari

Fanning predmeti: O’zbekistonning qadimdan to hozirgi zamongacha bolgan davrdagi shaharlari tarixini orgatishdan iborat.

Fanni o‘qitishdan maqsad – talabalar ongida O’zbekistonning qadimgi, o’rta asrlar, xonliklar davr, mustamlaka va sovet davri hamda mustaqillik davri shaharlarining shakllanish asoslari, taraqqiyoti, shaharsozlikning rivojlanishi hamda shaharlarning turli tarixiy davrlardagi ijtimoiy-siyosiy, iqtisodiy, madaniy tarixi va vazifasi to’g’risida bilimni shakllantirishdan, shu masalalarga doir xolisona ilmiy dunyoqarashni, ko‘nikma va malakani shakllantirishdan iboratdir.

Fanning vazifasi – talabalarga O’zbekistonning qadimgi, o’rta asrlar, xonliklar davr, mustamlaka va sovet davri hamda mustaqillik davri shaharsozlik madaniyati nazariysi va moddiy asoslari masalalarini o‘rgatishdan iborat.

O’zbekiston shaharlari tarixi” fanining manbaviy asoslari

• Сулейманов Р.Х. Древний Нахшаб. – Т.: 2000;
• Исамиддинов М.Х. Истоки городской культуры Самаркандского Согда (проблемы взаимодействия культурных традиций в эпоху раннежелезного века и в период античности).– Т.: 2002;
• Сагдуллаев А.С. Усадьбы древней Бактрии. – Т.: 1987;
• Пидаев Ш.Р. Қадимиий Термиз. ––Ташкент, 2001.
• Алимова Д. Филанович М. Қадимги Тошкент. ––Т., 2007.
• Аскаров А.А., Ширинов Т.Ш. Ранняя городская культура эпохи бронзы на юге Средней Азии. - Самарканд, 1993
• Асқаров А. Энг қадимий шаҳар. ––Т., 2001
• Ходжаниязов Ғ. Қадимги Хоразм мудофаа иншоотлари. – Тошкент: Ўзбекистон, 2007.
• Suxareva O.A. K istorii gorodov Buxarskogo xanstva. –T., 1958.
• Хатамова М. Ўзбекистон шаҳарлари V-VIII асрларда. (Чоч воҳаси мисолида). Т. Янги нашр. 2017;
• Мамадалиев Ҳ. Ўзбекистон шаҳарлари IX-XII асрларда. Т. Адабиёт учқунлари. 2017;
• Pugachenkova G.A. Pamyatniki arxitekturы Sredney Azii epoxi Navoi // Tr.SAGU. Vыp. 108. –T., 1958.
• Агзамова Г.А. Ўзбекистон шаҳарлари XVI-XIX асрнинг ўрталарида. Т.2017;
• Зияева Д. Ўзбекистон шаҳарлари XIX асрнинг иккинчи ярми -XX аср бошларида: шаҳар маданияти ва урбанизация жараёнлари. Т. Янги нашр. 2017;
• Тоғрева А. Ўзбекстонда урбанизация жараёнлари ва шаҳар маданияти муаммолари (1950-1990 йиллар). Янги нашр. 2017;
• Ўзбекистонда замонавий шаҳар маданияти (1991-2016) йиллар. Т. Янги нашр. 2017.

“O’zbekiston shaharlari tarixi” fanini o’rganishda foydalaniladigan usullar:

• haqqoniylik
• tizimli yondashuv
• qiyosiy taxlil
• davrlashtirish
• umuminsoniy qadriyatlar hamda milliy g’oyadan kelib chiqib yondashish
• fanlararo bog’liqlik
• pedagogika fanida ilgari surilgan interaktiv uslublardan unumli foydalanish

“O’zbekiston shaharlari tarixi” fanining бошқа фанлар билан боғлиқлиги

• Tarix fanining arxeologiya, numizmatika, manbashunoslik, tarixshunoslik, tarixiy geografiya, etnologiy, toponimika, geraldika kabi bo’limlari
• Geografiya
• Arxitektura
• Transport
• Sotsiologiya
• Iqtisod
• Ijtimoiy tarix
• Madaniyat tarixi
• Din tarixi
• San’at tarixi kabi fan va fan sohalari bilan o’zaro bog’liq

Fanning ahamiyati. “O’zbekiston shaharlari tarixi” fani talabalarning quyidagi masalalarga oid bilimlarini yanada kengaytirishga xizmat qiladi:

1. O’zbek davlatchiligi masalalarini

2. O’zbekiston hududida rivojlangan sivilizatsiyalar tarixini

3. Shaharsozlik, arxitektura, hunarmandchilik tarixini

4. Ichki va tashqi savdo, xalqaro aloqalar o’tmishini

5. Qadimdan to bugungi kungacha O’zbekiston hududida kechgan ijtimoiy, etnomadaniy va urbanizatsiya (shaharlashish) jarayonlarni

6. Ilm-fan, diniy qarashlar va san’at tarixini