Yadro fizika laboratoriya sharoitida radiatsion havfsizlik qoidalari va normalari

Yadro fizika laboratoriya sharoitida
radiatsion havfsizlik qoidalari va normalari.
Har xil yadro nurlanishlari natijasida inson organizmi to’qimalarida zararli o’zgarishlar sodir bo’ladi. Nurlanishning bu ta’siri uning o’zidagina bo’lmasdan balki uning nasliga ham o’tadi. Nurlanish ta’sirida odam organizmida har xil zararli o’simtalar paydo bo’ladi. Hozirgi vaqtda past dozali nurlanishlarning inson organizmiga ta’siri yaxshi o’rganilgan emas, faqatgina yuqori dozali nurlanishlarning ta’sirigina bir muncha o’rganilgan halos. Bu noaniqliklar nurlanishga qarshi kurashishda noqulaylik tug’diradi. Demak hozircha nurlanishga qarshi kurashishning eng ishonchli yo’li undan saqlanihsdir. Nurlanishdan saqlanish maqsadida radiatsion havfsizlik normalari va qoidalari ishlab chiqilgan. Bizning respublikamizda radiatsion havfsizlik qoidalari NRB - Nоrmi radiоtsiоnnоy bеzоpastnоsti 76/87 va radiaktiv moddalar bilan ishlash qoidalari OSP (Оsnоvniе sanitarniе pravila.) 72/87 da ko’rsatilgan. NRB 76/87 bo’yicha nurlanuvchilar uch turkumga bo’linadi:

1. 
   Ionlashtiruvchi nurlanishlar manbalari bilan ishlovchilar;
   
2. 
   Yashash sharoitidan kelib chiqqan holda nurlanuvchi aholining bir qismi;
   
3. 
   Boshqa hamma aholi;
   

Nurlanishning maksimal dozasi
A) turkum uchun PDD (prеdеl’nо dоpustimaya dоza) yo’l qo’yiladigan chegaraviy doza, B) turkum uchun PD (chegaraviy doza) bilan belgilanadi, C) turkum uchun chegara qo’yilmaydi. Sharoitga qarab PDD taxminan 50 MeV atrofida deb olingan. O’quv laboratoriyasida radiaktiv moddalar bilan ishlovchi talabalar A) turkumga kiradi.
A- turkumdagilarning o’zi ham ikki guruhga ajraladi:

1. 
   0,3 PPD dozasidan ko’p nurlanuvchilar;
   
2. 
   0,3 PDD dozasidan kam nurlanish oluvchilar.
   

Birinchi guruh kishilari uchun dozimetrik nazorat majburiydir. Yadro fizikasi laboratoriya sharoitida nurlanishning yopiq manbalari bilan ish ko’riladi.