Суюкликлар ва газлар



Download 111,5 Kb.
Sana21.02.2022
Hajmi111,5 Kb.
#55963
Bog'liq
Suyuqlik va gazlar mexanikasi.
Илм-фан янгиликлари 113-118, ILM-FAN YANGILIKLARI-113-118, 10-seminar, 22, 9-mavzu, 1-oraliq savollari 2-semestr uchun.



Суюкликлар ва газлар. Газларнинг молекулалари орасидаги уза-ро таъсир кучлари жуда кичик, яъни улар бир-бирлари билан карийб бов1анмаган. Шунинг учун хам улар доимо бетартиб харакат килиб, ажратилган хажмни тула эгаллайди. Газнинг хажми у эгаллаган идиш-нинг хажми билан мое келади.
Газлардан фаркли равишда суюкликларнинг молекулалари бир-бирлари билан анча мустахкам богланган ва улар орасидаги масофа карийб узгармайди. Шунинг учун хам суюклик сикилмайди. Суюк.-лик молекулалари жуда яхши урин алмашиш хусусиятига эга. Су­юклик узи солинган идиш шаклини эгаллайди ва окувчанлик хусу­сиятига эга.


Суюцликлар ва газларда босим. Суюкликларнинг зичлиги бо-симга деярли 6оеиик. эмас. Газларнинг зичлиги эса босимга боюшк.. Купинча суюкликлар ва газларнинг сикилишини эътиборга олмас-дан сикилмас суюклик модулидан фойдаланиш мумкин.
Тинч турган суюкликка юпк,а плас-тинкаларни киритайлик. Пластинканинг турли томонларида булган суюкликлар унинг х.ар бир А5юза элементига, катта-ликлари тенг AS га тик йуналган AF кучлар билан таъсир килади. (34-расм)
Бирлик юзага суюклик томонидан таъ­сир этувчи нормал куч билан аникданувчи физик катталикка суюкликнинг босими дейилади.



Босимнинг СИ даги бирлиги - паскаль (Па):
СИ да босим борлиги сифатида 1м юзага нормал йуналган 1Н кучнинг хрсил киладиган босими кабул килинган.
Берк идишдаги босимни улчаш учун ишлатиладиган асбобларга манометр, атмосфера босимини улчаш учун ишлатиладиган асбоб­ларга эса барометр дейилади.
Паскаль конуни. Мувозанат вазиятдаги суюк«ликларнинг боси­ми Паскаль крнунига буйсунади: Хдракатсиз сующликнинг исталган жойидаги босим хамма йуналишларда бир хил ва харакатсиз сующлик эгаллаган хажм буйича бир хилда узатилади.
Гидростатик босим. Архимед крнуни. Суюкликнинг вазни хара-катсиз, сикдлмайдиган суюклик ичидаги босимнинг так,симлани-шига к^андай таъсир кдлишини курайлик. Суюцликнинг мувозанат холатида горизонтал сатх буйича босими бир хил булади. Акс холда мувозанат булмас эди. Шунинг учун ^ам ^аракатсиз суюкушкнинг эркин сат^и доимо горизонтал х,олатда булади. Агар суюк,лик си-к,илмайдиган булса унинг зичлиги босимга боглик, булмайди. Зич-лиги р булган суюьугик кундаланг кесим юзаси S, баландлиги h устунининг вазни



Бу ерда; m — суюклик устунининг массаси; g— эркин тушиш тез-ланиши; V— суюклик устунининг х,ажми.




Пастги асосдаги босим

Демак, суюклик асосидаги босим сат^нинг баландлигига бог-лик, экан. Яъни суюкликнинг пастки к.атламидаги босим юкрри к.ат-ламдагидан кура каттарок булади ва шунинг учун х,ам суюкликка ботирилган жисмга итариб чик.арувчи куч таъсир этади. Бу кучга Архимед кучи дейилади: Сую^ликка ботирилган жисмга шу суюцлик томонидан ющорига йуналган ва жисм сищиб чицарган суюклик ваз-нига тенг булган итарувчи куч таъсир этади.





бу ерда ρ — суюкликнинг зичлиги, V— суюкликка ботирилган жисмнинг хджми, pgh — гидростатик босим. Архимед кучи газларда хдм мавжуддир.

Узлуксизлик тенгламаси. Суюкикнинг харакатига окиш, хара-катланаётган зарралар тупламига эса – оким дейилади. Кувурнинг кундаланг кесимлари 5, ва S2 булган жойларида суюкдикнинг оким тезликлари мое равишда и, ва v2 булсин. Сикилмайдиган суюклик okiim тезлигининг оким кундаланг кесимга купайтмаси узгармас катталикдир, яъни





ифодага сикилмайдиган суюклик учун узлуксизлик тенг­ламаси дейилади. Дарёнинг кенг кисмида сувнинг секин, тор кис-мида эса тез ок.иши тенгламанинг уринлилигини курсатади.


Бернулли тенгламаси. Швейцариялик физик Бернулли окаёт-ган суюклик босимлари учун куйидаги муносабат уринли эканли-гини аникдаган.
Бу тенглама Бернулли тенгламаси дейилади. Бу ерда ρ — суюк.-
ликнинг статик босими, у огирлик кучи натижасида вужудга кела­
ди, — динамик босим, суюклик ^аракатининг натижасидир,
pgh — гидростатик босим, р — суюкликнинг зичлиги, v — тезли-ги, h — оким баландлиги.

Агар оким горизонтал булса унда формула куйидаги куринишни олади.


га тула босим дейила

Mavzu: Suyuqlik va gazlar mexanikasi.




Bajardi:
Download 111,5 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2023
ma'muriyatiga murojaat qiling

    Bosh sahifa
davlat universiteti
axborot texnologiyalari
ta’lim vazirligi
zbekiston respublikasi
maxsus ta’lim
guruh talabasi
nomidagi toshkent
O’zbekiston respublikasi
toshkent axborot
texnologiyalari universiteti
xorazmiy nomidagi
o’rta maxsus
davlat pedagogika
rivojlantirish vazirligi
pedagogika instituti
Ўзбекистон республикаси
tashkil etish
vazirligi muhammad
haqida tushuncha
respublikasi axborot
toshkent davlat
kommunikatsiyalarini rivojlantirish
таълим вазирлиги
O'zbekiston respublikasi
махсус таълим
vazirligi toshkent
fanidan tayyorlagan
bilan ishlash
saqlash vazirligi
Ishdan maqsad
Toshkent davlat
fanidan mustaqil
sog'liqni saqlash
uzbekistan coronavirus
haqida umumiy
respublikasi sog'liqni
coronavirus covid
vazirligi koronavirus
koronavirus covid
covid vaccination
qarshi emlanganlik
risida sertifikat
vaccination certificate
sertifikat ministry
o’rta ta’lim
pedagogika universiteti
matematika fakulteti
ishlab chiqarish
fanlar fakulteti
moliya instituti
fanining predmeti