Reja: kirish I bob. Hajviy xarakter va badiiy mahorat



Download 109,5 Kb.
bet1/5
Sana14.08.2021
Hajmi109,5 Kb.
#147658
  1   2   3   4   5
Bog'liq
ABDULLA QODIRIYNING SATIRIK ASARLARIDA XARAKTER YARATISH MAHORATI


“ABDULLA QODIRIYNING SATIRIK ASARLARIDA XARAKTER YARATISH MAHORATI“

Reja:

KIRISH ………

I bob. Hajviy xarakter va badiiy mahorat

II bob. Abdulla Qodiriy asarlarida hajvning o’rni

III bob. “Kalvak mahzum “ , “Toshpo’lat tajang “ asarlarida yozuvchining hajviy xarakter yaratish mahorati

XULOSA…….

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR…….



Kirish


O`zbek adabietida hajviyotning vujudga kelishi haqida fikr yuritilganda bu ijtimoiy hodisa avvalo vaqtli matbuot hamda hajviy adabiyot bilan uzviy bog`liqligini nazarda tutish lozim. Ya`ni, hajviy publitsistikaning ko`rinishlari hali vaqti matbuot vujudga kelmagan paytlarda o`zbek adabiyotiga hajv va kulgi asarlarida namoyon bo`lgan edi. O`zbek hajviy adabiyoti va sermazmun tarixga egadir. Hajv, satira-voqelikni aks ettirishning alohida g`oyaviy-badiiy printsipi xalqining ham og`zaki va yozma adabiyotida qadimdan katta o`rin olib kelgan. Ijtimoiy illatlarning kulgili tanqidi bo`lgan satira dastavval o`zbek xalq ijodida keng tarqalgan edi. Mehnatkash xalq ijtimoiy hayotdagi adolatsizlik, zulmga qarshi norozilikni alohida bir shakli sifatida latifalar, hajviy ertaklar va qo`shiqlar yaratgan. Kal, Nasriddin afandi kabi to`qima hajviy simvolar vositasi bilan ijtimoiy illat va nuqsonlarni masxara qilib, sharmandasini chiqargan. Xalq, hajviy, satirasi va kulgisi juda qadimiy va shu bilan birlikda davomiylikka ega, bo`lib, yozma hajviy adabiyot hamda publitsistika uchun bitmas-tuganmas ijodiy oziq berib keldi. O`zbek yozma adabiyotida ham satira va yumor dastlabki davrlardan boshlaboq salmoqli o`rin olib kelgan. Birinchi adabiy yodgorliklar namunasi bo`lmish «Devonu lug`atit turk»da ham hajviy-hazil qo`shiqlar ko`p uchrashi ma`lumdir. Ulug` o`zbek shoiri va mutafakiri Alisher Navoiy ham o`zbek hajviy adabiyotining rivojiga salmoq hissa qo`shgan. O`zbek adabiyoti tarixida Turdi, Maxmur, Gulxaniy, Muqimiy, Zavqiy va boshqa shoirlar ham hajv-satira bobida o`lmas asarlar yaratib, o`z davrlaridagi zulm, haqsizlik va boshqa ijtimoiy illatlar ustidan ommaning qahr-g`azabini uyg`otdilar. Shuni alohida ta`kidlab o`tish kerakki, o`tmishdagi ilg`or, targ`aqiyparvar o`zbek hajviy adabiyoti hali matbuot vujudga kelmagan davrlarda o`zbek hajviy publitsistikasining funktsiyasini ham bajarib kelgan. Zeroki, o`zbek hajviy adabiyoti asarlarida va xususan o`zbek demokratik satirasida hajviy publitsistikaning g`oyaviy-badiiy elementlari, ayrim xususiyatlari mavjuddirki, bu hol o`z navbatida hajviy adabiyot va hajviy publitsistikaning o`zaro mushtarakligi to`g`risidagi fikrimizni yana bir bor isbotlaydi. Ikkinchi tomondan o`zbek demokratik satirasi namoyandalarining bir qator hajviy-publitsistik asarlari dastlabki o`zbek matbuot nashrlarida bosilib, o`zbek hajviy publitsistikasining bevosita paydo bo`lishida muhim xizmat qildi.

O`zbek hajviy publitsistikasining bavosita, ya`ni matbuot turi sifatida paydo bo`lishi Turkistonda vaqtli matbuot nashrlarining vujutga kelishi bilan bog`likdir. Ma`lumki, Turkistondagi birinchi matbuot nashri 1870 yildan boshlab rus va o`zbek tillarida chiqa boshlagan «Turkiston viloyatining gazetasi» edi. Turkiston general-gubernatorligining organi bo`lgan bu gazeta shu davrda O`rta Osiyoni istilo qilib, o`z hududiga qo`shib olgan rus chorizmining g`oyaviy-siyosiy manfaatlari uchun xizmat qilar edi. Rusiyaninig O`rta Osiyni qurol bilan bosib olish o`lkamizni mustamlakachilik asoratiga duchor qildi, xalq ommasi ham iqtisodiy, ham siesiy va ma`naviy zulm ostida qoldi. Turkiston Rusiya uchun arzon xomashyo ekazib beruvchi qoloq o`lkaga aylantirildi. Rus mustamlakachilarni Turkistonning moddiy boyliklarini taladilar, madaniy va ma`naviy sohalarda esa rus tartiblarini joriy qilishga keng jabhada kirishdilar. O`lkamiz xalqlari o`z tarixi, madaniyati va boshqa insoniy qadriyatlardan mahrum etildilar. Ammo chorizm Turkistonda qattiq mustamlakachilik tuzumini o`rnatgan bo`lsa-da O`rta Osiyoning istilo qilinishi o`lkaning ijtimoiy-siyosiy va madaniyma`naviy hayotida ma`lum ijobiy o`zgarishlarga olib keldi. Feodal tarqoqlik tugatildi, mahalliy hukmdorlar o`rtasidagi o`zaro tortishuv va urushlarga barham berildi, shuningdek o`lka hayotiga rus fani, texnikasi va evropacha madaniyatining qator unsurlari kirib kela boshladi. Bu jihatdan o`lkamizning dastlabki matbuot nashri bo`lmish «Turkiston viloyatining gazeti»ning chiqarila boshlanishi ham muhim ahamiyatga ega bo`ldi. Garchi, gazetada asosan podsho ma`muriyatining farmoni, mahalliy axborotlar, e`lonlar asosiy o`rin tutgan bo`lsa-da va gazeta muharriri missioner N. P.Ostroumov gazeta orqali ommani chorizmga g`oyaviy tobe`likda saqlash, mahalliy ziyolilarning fikrini mustamlakachilik siyosatiga moslash uchun qanchalik urinmasin, «Turkiston viloyatining gazeti», garchi beixtiyor, bilvosita ravishda o`lkada ilm-ma`rifatning yoyilishi, dunyoni bilishga qiziqish uyg`otish va Turkiston gazetxonlarini rus fani, texnikasi va madaniyati bilan tanishtirishda muhim rol` o`ynadi.



Download 109,5 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2   3   4   5




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish