Режа: Ишлаб чиқаришда шовқин ва титраш. Уларнинг инсон организмига зарарли таъсири. Юзага келиш сабаблари ва манбалари

11--маъруза: Ишлаб чиқаришда шовқин ва титраш
Режа:
1.Ишлаб чиқаришда шовқин ва титраш. Уларнинг инсон организмига зарарли таъсири. Юзага келиш сабаблари ва манбалари.
2.Шовқин ва титрашни таснифлаш, муҳофаза чора-тадбирларини белгилаш.
3.Ультра ва инфратовушларнинг инсон организмига зарарли таъсири. Юзага келиш манбаалари ва сабаблари. Ҳимояланиш воситалари.
4.Ишлаб чиқаришда зарарли нурланишлар, уларнинг хусусиятлари ва инсон организмига таъсири. Юзага келиш манбалари ва сабаблари. Уларни таснифлаш ва меъёрлаш.


Ишлаб чиқаришда шовқин ва титраш. Юзага келиш сабаблари ва манбалари

Шовқин ва титраш ишлаб чиқариш корхоналаридаги юзага келиши мумкин бўлган зарарли омиллардан ҳисобланади. Буларнинг таърифи қуйидагича:

Шовқин – ҳаво молекулаларининг бўйлама тарқаладиган тўлқиндир; ёқимсиз товушдир.
Титраш – такрорланиб турувчи кўндаланг тўлқиндир. Ишлаб чиқаришда ишловчилар учун қулай меҳнат шароитларини яратишда уларнинг меъёрларига ҳам эътибор берилади.

Ишлаб чиқаришда дастгоҳ, машина ва қурилмаларнинг ишлаши натижасида шовқин ва титрашлар юзага келади. Бунга асосий сабаблар: детал ва қисмларнинг бир-бирига урилиб ишлаши, ишқаланиб ишлаши, бир-бирига нисбатан ҳаракатланиши, катта тезликда ҳаракатланиб ҳаво молекулаларини катта тезлик билан ҳаракатлантириши ва ҳоказо. Булар инсон организмига таъсир кўрсатиб, асосан асаб тизимлари ва эшитиш органларини, суяк тўқималарини касаллантиради.

Шовқин ва титрашни таснифлаш, муҳофаза чора-тадбирларини белгилаш. Уларнинг инсон организмига зарарли таъсири

Шовқин ва титрашнинг инсонга таъсири тебранишлар частотасига боғлиқ. 16 Гц дан кам частотали тебранишлар одамга силкиниш – титраш каби таъсир қилади. Шовқин инсонга аосан эшитиш органлари орқали таъсир этиб, асаб тизимларини жароҳатлайди. Шунинг учун ҳам инсон доимий равишда ўзини шовқинлардан ҳимоялаб юриши зарур. Шовқиннинг узоқ муддатли таъсири остида инсоннинг эшитиш органида касаллик пайдо бўлади. Шу билан бирга асаб тизими издан чиқиб, бунинг оқибатида қон босими, кўриш органларида касалликлар юзага келади.

Титраш инсонга бевосита таъсир этувчи механик тебранма куч ҳисобланиб, у такрорланувчи бўлганлигидан тўлқинсимон тушунчага эга деймиз. Титраш меъёридан ортиши билан инсон асаб касали, суяк бўғинлари ва мушак касалликларига йўлиқади. Титраш таъсирида доимий ишловчилар титраш таъсирини камайтирувчи воситалардан фойдаланиши талаб этилади.