Ozon qatlamini yemiruvchi moddalar Iqlim isishining asosiy sabablari

BIOSFERA MUAMMOLARI OZON QOBIG`INING YEMIRILISHI SABABLARI OLDINI OLISH TADBIRLARI
Reja:
1 Ozon qatlamini yemiruvchi moddalar
2 Iqlim isishining asosiy sabablari
3. Xalqaro hamjamiyatning ozon qatlamini yemirishga qarshi tadbirlari
4. O’zbekistonda ozon qatlamini muhofaza qilishga doir olib borilayotgan ishlar
Ozon qatlamini yemiruvchi moddalar.
Odatda har qanday muvaffaqiyatli boshlangan ish to’g’risida, shu tashabbusning boshida turganliklarini da’vo qiladigan minglab odamlarning paydo bo’lishi haqida ko’p gapiriladi. Ozon qatlamini yemiruvchi mod­dalar (OEM) bo’yicha Monreal protokoliga nisbatan ham shu fikrni bildirish juda o’rinli. CHunki Ozon qatlamini yemiruvchi mod­dalar nazorati bo’yicha harakatlar, so’ngra esa ulardan bosqichma-bosqich voz kechish tarixida, Yer yuzidagi hayotga ushbu jiddiy va muhim tahdidga qarshi turish uchun ijodiy, matonatli chora-tadbirlar qabul qilgan uzoqni ko’ra biladigan yuzlab odamlar hamda muassasalar haqidagi hikoyalarda kamchiliklar mavjud emas.
Ayni paytda bunday xatti-harakatlar natijasi chindan ham kishini hayratlantiradi. 2011- yil holatiga ko’ra, Monreal protokolini ratifikatsiya qilgan 197 ta tomon Ozon qatlamini yemiruvchi mod­dalar iste’molini taxminan 98 foizga qisqartirdi. Rivojlanayotgan mamlakatlar duch kelayotgan qator qiyinchiliklarga qaramay, Ozon qatlamini yemiruvchi mod­dalar iste’molini 87 foizdan ko’proq qisqartirishga erishdilar. Bunda Protokolning Ozon qatlamini yemiruvchi mod­dalardan bosqichma-bosqich voz kechish maqsadlarining aksariyatiga talab etiladigan muddatlardan ancha o’zgargan holda erishilmoqda. Jarayon davomida Protokol va uning ilg’or Ko’p tomonlama jamg’armasi 143 ta mamlakatlarda ozon bo’yicha milliy organlarning ta’sis etilishi va rivojlanishi, shuningdek, umumiy qiymati 2,5 mlrd. AQSH dollaridan ziyod bo’lgan 6000 dan ortiq loyiha va tadbirlarni rejalashtirilishi hamda amalga oshirilishini qo’llab-quvvatladi.
Ayni paytda ana shu va boshqa ko’pgina erishilgan yutuqlarga qaramasdan, Monreal protokoli va uning ozon qatlamini himoya qilish vazifalariga bajarilgan vazifa sifatida emas, balki hozircha erishish jarayonidagi muvaffaqiyat sifatida qaralishi lozim. Darhaqiqat, Tomonlar hozirgi vaqtda qolgan kimyoviy moddalar uchun 2040- yilgacha mo’ljallangan harakatlarni bosqichma-bosqich bajarish jadvaliga egalar hamda ilm-fan ma’lumotlariga ko’ra, bugungi va kelajak avlod uchun ozon qatlami himoyasini ta’minlash borasida Protokolning to’liq amalga oshirilishi talab etiladi.