|
Нефт-газни қайта ишлашда каталитик жараёнлар фанидан
Назорат саволлари
(2021-2022 ўқув йили 5141300-Нефть ват газ кимёси йўналиши 3-курс)
1.Каталитик жараёнларнинг тарихи.
Катализ сўзи грекча бўлиб унинг маъноси парчаланиш — бузилиш демакдир, лекин катализатор тушнчаси бутунлай бошқа маънони билдиради. Реаякцияни тезлатувчи моддалар "катализатор", катализатор иштрокида борувчи реакциялар каталитик реакциялар ва бундай реякциялар бориш ходисаси катализ, — деб аталади Катализатор реакция махсулоти таркибига кирмайди ва реакциядан сўнг тўлиқ ажралиб чиқади.
18 асрда кимё фани тараққиёт этиши билан саноатда ишлатиш учун суъний катализаторлар ихтиро қилинди. Хозирги вахтда катализаторлардан кимё саноатида кенг сохаларида фойдаланилмоқда. Катализаторлар ёрдамида янги модаларни синтез қилишга мувофақ бўлинди, технологик жараёнлар соддалаштрилди. Саноат қурулмаларини техник кўрсаткичлари анчагини кўтарилди. Хозирги кимё саноатида катализатор ишатилмайдиган тармоқлари жуда кам.
Каталитик реякцияларни олиб бориш мухитига қараб гомоген ва гетроген катализга бўлинади. Гомоген катализда реагентлар ва катализатор бир хил агрегат холатда бўлади масалан: Этирификация реякциясида кислата, спирт ва катализатор сульфат кислотаси суюқ холда бўлади.
Гетроген катализда реагентлар ва катализаторлар турли агрегат холда бўлади. Масалан: Бензини гетроатомли брикмалардан тозалашда бензин пар — суюқлик холатда, катализатор қаттиқ холатда бўлад
2.Республикамиздаги нефть ва газни қайта ишлаш саноат корхоналари, уларнинг ривожланиш босқичлари.
"Ўзбекнефтгаз" матбуот хизматига кўра, республикада углевород хом ашё базаси барқарорлигини таъминлаш, қазиб олинаётган нефт ва газ маҳсулотлари ўрнини тўлдириш мақсадида, Устюрт, Бухоро-Хива, Ҳисор, Сурхондарё ва Фарғона нефт-газли ҳудудларида геология қидирув ишлари олиб борилмоқда. Neftni sanoatlashgan tarzda qazib olish ishlari Oʻzbekistonda 1885 yilda boshlangan. Neft Fargʻona vodiysida joylashgan Chimion qishlogʻi yaqinidagi ikki burgʻ qudugʻidan qazib olinar edi[1]. 1900 yilda ushbu mintaqada jiddiy razvedka ishlari boshlandi va 1904 yilda 270 metrdan ortiq chuqurlikdan neft favvorasi otilib chiqdi. 1906 yilda Fargʻona viloyatida neft haydash zavodi qurilib, u davriy harakat qiluvchi bitta ikki kubali qurilmadan iborat edi.3-may 1992-yil OʻzbekistonPrezidenti IslomKarimovning „Oʻzbekneftgaz“ neftvagazsanoatiOʻzbekistondavlatkonserninitashkilqilishtoʻgʻrisida"gifarmoniimzolandi. 23-dekabr 1992-yil OʻzbekistonRespublikasiPrezidentining "Oʻzbekistonneftvagazsanoatidavlatkonsernini „Oʻzbekneftgaz“ neftvagazsanoatiMilliykorporatsiyasigaaylantirishtoʻgʻrida" Farmonieʼlonqilindi. 11 dekabr 1998 yilOʻzbekistonRespublikasiPrezidentining "OʻzbekneftgazneftvagazsanoatiMilliykorporatsiyasini „Oʻzbekneftgaz“ Milliyxoldingkompaniyasigaaylantirishtoʻgʻrida" giFarmoniimzolandi. „Oʻzbekneftgaz“ MXK — birbutunbirlashganuchpogʻonalixoldingkompaniya. Kompaniyaniamaldagiboshqaruvtizimi „Oʻzbekneftgaz“ Milliyxoldingkompaniyasifaoliyatinitashkiletishnitakomillashtirishchora-tadbirlaritoʻgʻrisida" OʻzbekistonRespublikasiPrezidentining 2006 yil 21 avgustdagi PQ-446 sonQarorivaOʻzbekistonRespublikasiPrezidentining 2008 yil 1 iyuldagi PQ-906 son „Oʻzbekneftgaz“ Milliyxoldingkompaniyasiijroetuvchiapparatiningtashkiliytuzilmasigaoʻzgartishlarkiritishtoʻgʻrisida"giQarorigamuvofiqtasdiqlangan. Respublikasanoatibarqaror, jadalvamosravishdarivojlanishini, qaytaoʻzgartirishlarstrukturasinichuqurlashtirish, sohakomplekslarivasanoatkorxonalarinimodernizatsiyalash, ishlabchiqarishnitexnikvatexnologikyangilashasosidauningasosiysohalarinidiversifikatsiyalashga, hamdaeksportsalohiyati, samaradorligi, raqobatbardoshliginioshirishgayoʻnaltirilganasosiyvazifalar 2011-2015 yillardarespublikasanoatinirivojlantirishningmuhimyoʻnalishlaridabelgilabberilgan, OʻzbekistonRespublikasiPrezidentining 15 dekabr 2010 yildagi „2011-2015 yillardaOʻzbekistonRespublikasisanoatinirivojlantirishningustuvoryoʻnalishlaritoʻgʻrida“gi PQ-1442 sonQaroriqabulqilingan. Bugungikunda „Oʻzbekneftgaz“ MXK neft-gazsohasiningbarchafaoliyatyoʻnalishlarinitaʼminlaydigan, 200 danortiqkorxonalarnibirlashtirgan, 120 mingdanortiqkishiishlaydigan, vertikalbirbutunbirlashgan, uchpogʻonalixoldingkompaniyadir.Buxoroneftniqaytaishlashzavodi. 1997 yiltarkibi „Teknip“ (Fransiya), „Marubeni“, „DjeyDji-Si“ (Yaponiya) kompaniyalardaniboratkonsorsiumbilanhamkorlikdaBuxoroneftniqaytaishlashzavodiishgatushirildi.Xoʻjaobodyerostigazsaqlashombori. 1999 yil „Dresser-Rend“ (AQSh) kompaniyasiningkompressorlariasosida „BSI Indastriz“(AQSh) kompaniyasibilanhamkorlikdaXoʻjaobodyerostidagaznisaqlashomborifoydalanishgatopshirildi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
