Kesish bilan materiallarning ishlov beriluvchanligi xaqida tushuncha

Materiallarning ishlov beriluvchanligi
va uni aniqlash usuli
Reja:

1. 
   Kesish bilan materiallarning ishlov beriluvchanligi xaqida tushuncha
   
2. 
   Keskichlarni nisbiy tekshirish usullari.
   
3. 
   Bir xil kesish tezligida keskichlar turg‘unligini taqqoslash.
   
4. 
   Tipik kesish tezliklarni taqqoslash.
   
5. 
   Kesish tezligi V₆₀ ning qiymatlarini taqqoslash.
   
6. 
   Kesish tezligi koeffitsientlarini taqqoslash.
   

Kesish bilan materiallarning ishlov beriluvchanligi xaqida tushuncha Mashinasozlikni rivojlanishi bilan, yangi konstruktsion materiallarni kesuvchi asboblar bilan ishlov berishga taosir etish qobiliyatini baxolash zaruriyati hosil bo‘ladi, yahgi kesish bilan materiallarning ishlov beriluvchanligini aniqlash.
Kesish bilan ishlov berishda namoyon bo‘luvchi materiallarning xossalarini detal materialini va mahqul bo‘lgan shaklini tanlashda faqatgina konstruktor emas, balki ishlov berish usulini, eng yaxshi kesuvchi asbobni va maqul kesish maromini to‘g‘ri tanlash uchun texnolog ham bilish zarurdir.
Ishlov beriluvchanlikning kompleks tushunchalariga quyidagi mezonlar kiritiladi:
1) kesishga qarshilik (tashqil etuvchi kesish kuchlarining qiymatlari, quvvat);
2) muvofiq bo‘lgan turg‘unlik davrida iqtisodiy maqsadga muvofiq bo‘luvchi kesish tezligining qiymati;
3) ishlov berilgan yuza sifati.
Ko‘rsatib o‘tilgan kompleksga ishlov beriladigan materialning barcha asosiy sifatlari taosir etadi (kimyoviy tarkibi, tuzilishi va fizik – mexanik xossalari va xakazo).
O‘zicha olingan, ko‘rsatib o‘tilan xususiy markaning xech biri ishlov beriluvchanlik xaqidagi savolga javob berishi mumkin emas.
SHu orada amaliyot, ishlov beriluvchanlikning bir xil va bir vaqtning o‘zida oddiy mezonini kiritishni talab etadi. Ishlov beriluvchanlikni baxolashda, kompleksning qaysi bir uch elementidan birini asoiy va qolgan ikkitasini yordamchi element deb hisoblash masalasini yechish kerak.
Ishlov beriluvchanlikning eng muxim ko‘rsatkichini tanlash operatsiyani bajarish aniq sharoitlari va ishlov berilgan yuzaga quyilgan texnik talablar bilan aniqlanadi.
Umumiy holda bu savolni yechishda, birinchidan, bu qolgan me zonlarni kirituvchi deb hisoblanadi;
Ikkinchidan, berilgan mezonni jarayon unumdorligiga va ishlov berish iqtisodiyotiga qanchalik kuchli taosir etishdan kelib chiqish kerak.
Kesish kuchlari materialning ishlov beriluvchanligi bir maonoli harakteristikasi bo‘lib xizmat qila olmaydi. Bir qator metallar, masalan cho‘yan va bronza, yumshoq po‘lat va qizil mis taxminan bir xil kesish kuchi qiymatini beradi, lekin kesuvchi asbobning turg‘unligi, kesish tezligi va ishlov berilgan yuza sifati bo‘yicha keskin farq qiladi. Bundan tashqari kesish kuchlari unumdorlikka xal etuvchi taosir o‘tkazmaydi. Bu mezon faqatgina kichik quvvatdagi dastgoxlarda ishlov berishda muximdir. Bunda dastgox elektrodvigateli va uzellari kesish tezligini va kesilayotgan qatlam kesimini kamaytirishga majbur qiladi va bu bilan unumdorlik chegaralanadi.
Unumdorlikga, iqtisodiy maqsadga muvofiq bo‘lish muloxazasi bo‘yicha tanlangan kesish tezligi va unga muvofiq bo‘lgan turg‘unlik davri asosiy taosir o‘tkazadi.
Berilgan turg‘unlik davrida ruxsat etilgan kesish tezligi ishlov beriluvchanlik mezoni va kesish kuchlari singari o‘zaroaloqadadir, chunki keskich harorati va yeyilishi tezlikka, shuningdek tashqil etuvchi kesish kuchlari qiymatlariga boьliq bo‘ladi.
Berilgan turg‘unlikda kesish tezligi ishlov beriladigan metallning boshqa sifatlarini (kimyoviy tarkibi, tuzilishi, mexanik va fizik xossalari, issiqlik o‘tkazuvchanligi, issiqlik siьimi, parchinlashga qodirligi) tasvirlaydi.
Ishlov berilgan yuza sifati ishlov beriluvchanlik mezoni singari shuningdek kesish harorati va kesish tezligi bilan zich o‘ralgan. SHuning uchun bu mezon qisman kesish tezligi bilan hisobga olinishi mumkin.
Bayon etilganlar asosida ishlov beriluvchanlikning asosiy harakteristikasi sifatida berilgan turg‘unlikdagi kesish tezligi qabul qilingan.
Biroq, baozi xollar uchun jumladan toza ishlov berish uchun yuza sifatida tajriba asosiy, turg‘unlik tajribasiga qo‘shimcha singari birlashtirilgan bo‘lishi mumkin.
Ishlov beriluvchanlik ko‘rsatkichlarini nisbiy harakterga ega ekanligini hisobga olish kerak. Masalan, kesish tezligi faqat ishlov beriladigan metall xossalariga emas balki kesuvchi asbobgeometriyasiga, kesuvchi asbob kesuv qismining materialiga, charxlash va oxiriga yetqazish, sovitish suyuqliklarini mavjudligiga ham boьliqdir. Ishlov berilgan yuza tozaligi parchinlash darajasi va parchinlangan qatlam qalinligi yuqorida sanab o‘tilgan omillar va kesish tezligiga boьliq bo‘ladi.
Bundan tashqari mahlum darajada turli xil metallarning ishlov beriluvchanligini nisbiy baxolash, u yoki bu ishlov berish turini o‘ziga xos xususiyatlariga, turli xil kesuvchi asboblarni qo‘llanishiga boьliq bo‘ladi. Masalan, baozi bir metallar tokarlik dastgoxlarida kesikchlar bilan yaxshi ishlov beriladi, lekin yomon jilvirlanadi va xakazo.
Yuqorida aytib o‘tilganlardan kelib chiqqan holda quyidagi xulosaga kelish mumkin: ishlov beriluvchanlik xaqidagi mulaxoza, kesuvchi asbob materialiga uning geometriyasiga eng to‘g‘ri keluv chilari xaqida, ratsional kesish maromlari xaqida, shuningdek berilgan materialni ishlov berishiga aloqada bo‘luvchi boshqa amaliy maslaxatlarga tavsiyanomalar bilan to‘ldirilishi shart.