Ҳиндистон динлари: ведизм–брахманлик ҳиндуийлик, жайнийлик, сикхийлик Режа

Aim.Uz

Ҳиндистон динлари: ведизм–брахманлик ҳиндуийлик, жайнийлик, сикхийлик


Режа:

1. 
   Ведизм.
   
2. 
   Брахманлик.
   
3. 
   Ҳиндуийлик.
   
4. 
   Жайнийлик.
   
5. 
   Сикхийлик.
   

Таянч тушунчалар:
Веда, Веда худолари, Варуна, Индра, Каста, Упанишада, Сансара, Тримурти, Бҳагавадгита, Махавира, Сикхийлик, Амритсар, Харимандр, Ниргун.

ВЕДИЗМ

Ҳиндистон турли элат ва миллатларни ўз бағрига олган бой ўлка бўлиши билан бир қаторда, ҳозирда мавжуд бир қанча динларнинг ватани ҳам ҳисобланади. Ҳиндистон динлари ўзининг кўпмингйиллик тараққиёти давомида бир неча бор такомиллашди ва номлари ўзгарди.
Милоддан аввалги иккинчи минг йиллик ўрталарида Шарқий Европадан Ҳиндистоннинг шимоли-ғарбий қисми, ҳозирги Панжоб ҳудудига ғарбдан Ҳиндиқуш довони орқали ўзларини “орийлар” деб атаган жангари халқлар бостириб келиб, Ҳиндистонни истило қила бошладилар. Улар ўзлари билан муқаддас ёзувлари, санскрит тилидан таржима қилинганда “муқаддас, илоҳий билим” маъноларини англатувчи, Ведаларни ҳам олиб келган эдилар. Вақт ўтиши билан, орийлар томонидан олиб келинган мазкур матнлар бутун ҳинд халқининг энг муқаддас манбасига айланиб қолди. Ҳинд муқаддас китоблари икки қисмга “Ваҳийга таянувчи” – Шрути ва “Достоний” – Смитрига ажралади. Ведалар булардан Шрутига киради.
Ведалар ибодат масалалари, маросим, фалсафий таълимотлар, тарихий хабарлар, илоҳий қўшиқ, ниёз, дуо, яшаш қоидалари, тилсим ва сеҳр каби мавзулардан иборат. Шунингдек, Ведалар, “Риши” деб номланувчи ғайритабиий кучлар билан алоқада бўла оладиган кишиларга “ваҳий” қилинган, деб эътиқод қилинади.
Ҳиндистоннинг 3500 йиллик тарихини ёритиб берувчи Ведалар 4 бўлимдан ташкил топган: