Dinshunoslik 1 Mahalliy xristian cherkovlari

---

Dinshunoslik 

 

 

1)Mahalliy xristian cherkovlari 

2)Dinlarni tasniflash. 

Cherkov (yun. kyriake — xudoning uyi) — 1) xristianlikdati maxsus diniy tashkilot. Oʻz diniy aqidalari va 

marosimlari tizimiga ega. Ch. iyerarxik tarzda boshqariladi. Ch.ga mansub kishilar ruhoniylar va oddiy 

dindorlarga boʻlinadi. Xristianlik Ch.ni "Isoning ilohiy tanasi", unga eʼtiqod kiluvchilar shu tana aʼzolaridir, 

Iso esa shu tananing boshi deb taʼlim beradi. Ch. dindorlar uyushmasi bulib, sirli marosimlar (xususan, 

non va vino totish marosimi)da inson bilan xudoning birgalikdagi ishtiroki orqali ularning birlashib ketishi 

amalga oshiriladi, deb tasavvur qilinadi. Yirik xristian Ch.lari — pravoslav Ch.i (qarang 

Pravoslaviye

), 

katolik Ch.i (qarang 

Katolitsizm

), protestant Ch.i (qarang 

Protestantizm

) va boshqa; 2) xristian dinida 

ibodat qilish uchun maxsus qurilgan bino. U mehrobli qism va unga tutash zal — dindorlar ibodatga 

tuplanadigan xonadan iborat. Turli xalklarda Ch. binolarining turli tiplari vujudga kelgan. Shahar yoki 

monastirnpng bosh Ch.i sobor deb ataladi. Lyuterchilar Ch.i, odatda, kirka yoki kirxa, polyak katolik Ch.i 

kostyol deyiladi. Oʻzbekistonda 160 ta xristian Ch.i faoliyat kursatadi (2004).

 

Cherkov — 

xristian dinining

 urf-odatlari va ibodatlari uchun barpo etilgan imorat. Xristian 

dinining koʻp asrlik rivojlanish tarixida har bir xalqda har turli cherkov turlari shakllangan. 

Umumiy cherkovga oʻrtoq belgi Sharqqa yoʻnaltirilgan mixrabli qismi va unga qo'shimcha 

ibodat qiluvchilarga atalgan xonasi boʻladi. Cherkov undan 

boʻlak 

Kapella

, 

Kripta

, 

Pridel

, 

Trapeznaya

, va boshqa boʻlaklardan tashkil topgan. Shaharning 

bosh cherkovi 

„Sobor“

 deb ataladi. Lyuteranli cherkov — kirxa, 

polyaklarda

 katolik cherkovi —

 

kastel

 deb ataladi. 

Konstitutsiya, din yoki e’tiqod erkinligini, hamda hukumat va dinning alohida bo’lishini 

t

a’minlaydi. BMTning din yoki e’tiqod bo’yicha maxsus ma’ruzachisi Ahmad Shahidning barcha 

o’n ikkita tavsiyalarini bajarish uchun may oyida parlament diniy erkinlik bo’yicha «yo’l xaritasini» 

tasdiqladi. Bu diniy tashkilotlarni ro’yxatdan o’tkazish qoidalari va ularning hisobot berish 

talablarini soddalashtirdi.  Hukumat, 17 ta taniqli diniy guruh bilan muammolarni muhokama 

qilish uchun, platforma sifatida maslahat organi 

– E’tiqodlar kengashini tuzdi.  Prezident afvi 

tufayli, hukumat diniy ekstremizmda ayblanib sudlangan 185 nafar  mahbusni ozod qildi. 

Sentabr oyida O’zbekiston Musulmonlar diniy boshqarmasi, imom Parpiyevni hukumat 

tomonidan tasdiqlangan diniy o’qituvlarni rad etgani uchun o’z lavozimidan bo’shatdi. Hukumat 

sakkiz yil ichida birinchi marotaba Toshkent yaqinida joylashgan Chirchiq shahridagi 

Presviterian diniy jamoasi tomonidan boshqariladigan Svet Miru cherkovini  

ro’yxatga oldi. 

Iegova Guvohlari esa, o`z a`zolariga nisbatan militsiya xodimlarining ta’qiblari sezilarli darajada 

kamayganini m

a’lum qilishgan: ta’qib 2017-yil 240 ta bo’lsa, 2018-yil 114 taga tushgan. Bir 

nechta manba’larga ko’ra, militsiya ro’yxatdan o’tmagan diniy guruhlarning yig’ilishlariga reydlar 

uyushtirishni yil oxirigacha davom ettirgan, yig’ilishlarda ishtirok etgan shaxslarni hibsga olgan, 

qonuniy va noqonuniy tintuv o’tkazib, noqonuniy diniy materiallarni shaxslarning shaxsiy 

uylaridan tortib olgan. Dekabr oyida hukumatni diniy guruhlarga qarshi reydlarni to’xtatishi 

haqida e’lon qilinganidan so’ng, bitta reyd haqida xabar berildi. Sudlar hibsga olingan shaxslarni 

jarima va qamoq jazosiga hukm qilishni davom ettirishgan; biroq birinchi marotaba yuqori sudlar 

ushbu hukmlarning ba’zilarini bekor qilgan. Hukumat tomonidan  ro’yxatga olish to’g’risidagi 

arizalari rad etilga

n diniy guruh a’zolari, o’z diniy e’tiqodlari bilan jinoiy javobgarlikka 

tortilmasdan shug’ullanishga imkonsiz qolishgan. 

 

 

---

2) Din, e’tiqod, diniy tashkilot, diniy ong, religiya, «religio», transsendent, immanent, kult, 

dinshunoslik, transsendent hodisa, topinish obekti, mutloq ruh, «al-Firaq», «ar-Radd», «ad-

Diyonot», «al-Milal», din fenomenologiyasi, din sotsiologiyasi, din psixologiyasi va din 

falsafasi.